Her 6 doğumdan biri gebelik diyabetinden etkileniyor. Eskiden diyabet zengin ülkelerde daha fazla görülürken günümüzde diyabetlilerin yüzde 75´i düşük-orta gelirli ülkelerde yaşıyor ve her 6 saniyede 1 kişi diyabet hastalığından hayatını kaybediyor. Diyabetle birlikte yaşamayı öğrenmek ve önemli hususlara dikkat etmek bu nedenle hayati önem taşıyor.
İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Deniz Gökalp, diyabetlilerin günlük yaşamda mutlaka dikkat etmeleri gereken kuralları anlattı. Belirlenen diyete uygun besinler tüketilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Deniz Gökalp ?Öncelikle diyabet sorununuz olduğunu kabullenin. Hastalıkla beraber yaşamak zorunda olduğunuz bilinciyle davranın. Diyabet tedavisi, diyabet eğitimi ile yani hastalığın öğrenilmesiyle başlar. Tıbbi beslenme programınıza ve diyabete uygun besinleri tüketerek beslenin. Kompleks karbonhidratları seçmeye özen gösterin ve gün içinde üç ana üç ara öğün planlayın. Beslenme programındaki bütün besin gruplarından tüketin. Kan şekerini hızlıca yükselten karbonhidrat içeriği zengin bal, şeker, reçel, pekmez, kurabiye, kek, çikolata gibi ürünlerden uzak durun. Bunların yerine, kan şekerini yavaş yükselten kompleks karbonhidratları seçin. Beyaz ekmek yerine tahıllı veya esmer ekmek, pirinç pilavı yerine bulgur pilavı tercih edin. Günde 2-3 litre su tüketilmeli. Yeterli sıvı alamamak kan şekerinin yükselmesine, böbrek sorunlarına yol açabiliyor. Özellikle yaşlıların susama merkezinin baskılanması nedeniyle susama hisleri azaldığından dolayı günlük almaları gereken sıvı miktarını karşılanması gerekiyor. Bu nedenle yaz aylarında su tüketimini artırmak, diyabetliler için daha da önemlidir. Ayrıca kola ve hazır meyve suları gibi şeker eklenmiş içecekleri ve alkollü içecekleri tüketmeyin? şeklinde önerilerde bulundu.
Gökalp her gün ortalama 30-60 dakika yürüyüş yapmanın da yararlı olacağını belirterek ?Sabah veya akşam, aşırı sıcak olmayan saatlerde, yemekten bir saat sonra yürüyüş veya yüzme gibi egzersizlerin yapılması kan şekeri kontrolü, kilo verme, kalp damar hastalıklarından korunma gibi faydalar sağlıyor. Yaşlılar egzersiz öncesinde kalp hastalığı açısından değerlendirilmeli eğer kalp damarlarında herhangi bir sorun yoksa egzersiz programı düzenlenmeli. Bununla birlikte ayak bakımına da dikkat edilmeli. Diyabetik ayak, günümüzde nontravmatik bacak ampütasyonlarının (bacak kesilmesinin) en sık nedeni olduğu için diyabetik kişilerde ayak bakımı büyük önem taşıyor. Ayaklarınızı her gün ılık, sabunlu suyla yıkayıp kurulayın. Ayak tabanlarınızda kuruma olabilir. Bu nedenle ayaklarınıza nemlendirici kremler sürün, parmak aralarına sürmemeye özen gösterin. Pamuklu çoraplar giyin. Çorabınız bacağınızı sıkmamalı, iz bırakmamalı. Ayaklarınızda nasır varsa mutlaka cildiye uzmanına gidin ve tedavi ettirin. Yazın mutlaka çorap giyin. Çıplak ayakla dolaşmayın. Ayakkabılarınız rahat olmalı, dar veya bol olmamalı. Ayak tırnaklarınız düz olarak kesilmeli.
Diyabet hastalarının düzenli olarak kan şekeri değerlerini kontrol etmesi gerektiği vurgulayan Prof. Dr.Gökalp ?Şeker ölçüm cihazı alarak kendi şekerinizi ölçmeyi öğrenmeli ve takip etmelisiniz. Açlık kan şeker düzeyinin 70-100 mg/dl, tokluk kan şeker düzeyinin 80-140 mg/dl, günün herhangi bir saatinde ölçülen kan şekerinin < 200 mg/dl seviyesinde olmalı. Üç ayda bir açlık ve tokluk kan şekeri, HbA1c, kan yağları (kolesterol, trigliserit, LDL kolesterol), üre ve kreatifin ölçümleri ve karaciğer testleri yaptırılmalı. düzenli olarak sadece kan şekeri ölçümü değil kalp kontrolünüzü de yaptırın. Kalp hastalığı ciddi bir diyabet komplikasyonu olup diyabetlilerdeki en sık can kaybı nedeni. Nöropati nedeniyle diyabetik kişiler kalp krizi geçirdiklerinin farkına varmayabilirler. Bu nedenle düzenli kalp kontrollerinizi yaptırmalısınız. Eğer sigara kullanıyorsanız, bırakmanız gerekmekte. Sigara, diyabetlilerde akciğer, inme, kalp krizi, bacak damarlarında tıkanma, sinir hasarı ve böbrek hastalığı riskini artırıyor, ayak kangrenine neden olabiliyor. Sigarayı bırakma konusunda mutlaka uzmana başvurun. Bunların yanı sıra göz ve böbrek kontrolleri de aksatılmamalı. Diyabete bağlı göz hastalığı tüm dünyada körlüğün en önemli nedenleri arasında yer alıyor. Dolayısıyla yılda bir defa göz dibi muayenesi yapılmalı. Diyabete bağlı böbrek hastalığı ve kronik böbrek hastalığı bir diğer dikkat edilmesi gereken unsur. Tansiyonunuzu takip edin ve 130/80mmHg´den fazla olmamasına özen gösterin. Tip 2 diyabetiniz varsa tanıdan başlayarak yılda bir kez kronik kalp hastalığı, kronik böbrek hastalığı, nöropati (sinir hasarı), retinopati (göz dibi incelemesi) yaptırın. Hastalığın düzeyine göre doktorun belirlediği kontrol sürelerini ihmal etmeyin. Yılda iki kez diş hekimine gidin? diye belirtti.
Prof. Dr. Deniz Gökalp Hipoglisemi yani şeker düşmesine karşı bilinçli olunması gerektiği ve dikkat edilmesi gerektiğini ifade ederek ? Açlık hissi, titreme, terleme, çarpıntı, dudakta ve dilde karıncalanma, solukluk, huzursuzluk gibi semptomların varlığında kan şekerinin düşmesinden şüphelenerek kan şekerinizi ölçün. Kan şekeri < 70 mg/dl düşmesi hipoglisemi anlamına geliyor. Bu durumda 4 kesme şeker veya 1 bardak meyve suyu için. 15 dakika sonra şekerinizi yeniden ölçün ve < 80 mg/dl ise tekrar şeker alın. Bir diğer önemli husus doktorunuzun haberi olmadan bitkisel ilaçlar kullanmayın? şeklinde aktardı. (CO)
