Bölgede, yeni çatışmaların ayak sesleri giderek yükselmeye başladı. Suudi Arabistan Lübnan´a laf atarken, Bahreyn de Katardan toprak talebinde bulunmaya devam ediyor. Yemen iç savaşı şiddetini korurken, Suudi Arabistan, bu savaşın içine doğrudan dahil edilmeye çalışılıyor. İran ile Suudi Arabistan´ın, sıcak çatışmaya girmesi sürpriz olmayabilir. İsrail´in, her an Lübnan´ı vurma olasılığı devam ederken, bu eylemi Suudi Arabistan da gerçekleştirmeye kalkarsa, bölgesel kaos giderek artar. IŞİD mücadelesinin kazanımla sonuçlandığı algısıyla her şey bitiyor izlenimi oluşturulurken, aslında, belki de her şey yeni başlıyor. Üstelik bu kez, oldukça donanımlı orduların karşı karşıya gelme durumu ortaya çıkıyor ki bu, bölge için çok kanlı gelişmelere sahne olabilir.
Sanki bir el bölgeye uzanarak, oynanan satrançta, tüm bölgesel oyuncuların, kendini vezir gibi hissederek hareket etmesinin önünü açtı. Bu eli tahmin etmek zor değil: ABD Başkanı Trump, ilk yurt dışı gezisini bölgeye yaparak, taşları yeniden dizmenin alt yapısını kurdu.
Böyle bir gelişme öngörülebilir miydi?
ABD seçimlerinin kampanya sürecinde, Türk medyasında yer alan değerlendirmeler: Trump´ın dengesiz, kendini bilmeyen, ırkçılığa varan söylemleri olan, ülkeyi ticaret kafasıyla yönetmeye çalışan, diplomasiden uzak ve deneyimsiz, önüne çıkan her konuyu maddi açıdan değerlendiren; daha önceki yönetimlerle kavga halinde görünümüyle, Türkiye açısından, olumlu gelişmelere yol açabilecek bir karakterde olduğunu algılara sunuyordu. Bu sunumla, sanki Trump Başkan seçildiğinde, Türkiye´nin bölgesel kazanımlarının artacağı izlenimi yaratılırken, gözden kaçırılan önemli bir olgu vardı: Algıda yapılan tanımlar, aslında ABD´nin uluslararası diplomatik karakterini ortaya koyuyordu. Değişen Başkanlara rağmen, bu karakterin değişmediği de bilinen bir realiteydi.
Türkiye´nin, bu realiteyi deneyimleriyle bilmesi gerekirken, kamuoyunda oluşan algıyla beklentiler değişim göstermeye zorlandı ve ilginçtir ki dış siyaset bürokrasisinde de değişim hissedildi. Ta ki Rakka krizine kadar ve Rakka Operasyonunda ABD, Türkiye´yi devreye sokmadı. Üstelik bu operasyonu, Türkiye´nin terörist olarak kabul ettiği ve kanıtlarıyla uluslararası arenada lanse ettiği YPG/PYD, dolayısıyla PKK ile gerçekleştirerek, Suriye´nin tüm petrol alanlarının, bir terör örgütünden başka bir terör örgütünün eline geçmesini sağladı.
Bu davranışıyla ABD şaşırttı mı? Tabii ki hayır.
Şimdi öğreniyoruz ki ABD, iki piyonunun, en az zayiatla yerlerini değiştirmiş. Üstelik bu bilgiyi de şaşırtıcı biçimde, BBC kameralarının kayıtlarından öğreniyoruz. Devamı daha da ilginç. YPG/PYD ile IŞİD arasında yapılan anlaşmayla, IŞİD teröristleri ve aileleri, derinliği beş kilometreye yaklaşan bir konvoyla, köy yollarını izleyerek Rakka´dan ayrılmış. Başbakanın açıklamasıyla, bu gelişmenin hakikaten BBC´den ve Dünya kamuoyu ile birlikte öğrenildiği ortaya çıkıyor.
Bu gelişmeyle de önemli bir detay insanın aklına takılıyor. Türkiye´nin ilgi alanında olan ve her türlü gelişmenin Türkiye´yi doğrudan etkileyeceği bir bölgede yaşanan, böyle büyük çaplı bir organizasyondan, neden Türk İstihbaratının haberi olmuyor? Ya da daha açık bir ifadeyle, bu bir istihbarat zafiyeti mi, yoksa Devlet bunu öğrendiği halde, yeniden oluşturarak uyguladığı bölgesel strateji gereği gizli tutup, BBC aracılığıyla ortaya çıkınca, tepkisel açıklamalarıyla kenarda durarak, ABD´nin olası tepkilerinden uzak kalıp, ortaya çıkacak diplomatik gelişmelerden kazanımı mı tercih ediyor? Çünkü buradan çıkarılan teröristlerin gittiği istikamet Suudi Arabistan sınırı ve tam da Suudi Arabistan´da yönetimsel değişimler yaşanırken. Üstelik Suudi Arabistan, en az dört ayrı yapılanmaya sürüklenişin ağırlığını hissederken.
Bu gelişmeyle, aynı zamanda Irak ve Suriye coğrafyalarında sona yaklaşıldığını ya da en azından çatışmalarının seviyelerinin giderek azaltılacağını ve kısmi de olsa istikrar sağlanacağını öngörebiliriz. Ancak, biraz daha güneyde, ortalık fena karışacağa benziyor.
Başından bu yana ısrarla belirttiğimiz ikili yapılanmalar oturmaya başlamışken, yeni ve daha sıcak gelişmeler, bölgenin bu kez daha yoğun bir ateş çemberine döndürüleceğinin göstergesi mi, bunu da yakın gelecekte göreceğiz.
Can UĞURATEŞ
