Bilim, bilginin bilgiye erişme yöntemini de içeren bir süreç olsa gerek. Bunun sonunda, bilimin, uygarlığın temeli olan bilgiye erişilir. Bilgi de sonuçta kendi öz felsefisinden geçerek özünü oluşturur. Kuşkular, kaygılar, soru işaretleri insanın adeta karanlıkla aydınlık arasındaki bir tünelden geçerek sonuca ulaşır. Birçok konuda olduğu gibi bu konuda da atasözleri, özdeyişler vb. yaşamsal deneyim taşıyan damıtımlar önem taşıyan özet bir sonuç içerir. Bilgiye erişim süreci uzun ve deneyimsel bir olgu olunca, sonucunda da bilginin bizi bir yerlerde beklediğine, Carl Sagan´ın, ?Muhteşem bir şey, bir yerlerde keşfedilmeyi bekliyor? gibi sözüyle de algılayabiliriz. Bilim adamları, düşünürler, felsefeciler, yazarlar, sanatçılar Sagan örneği dikkat çekici pırıltılar bırakabiliyorlar? Bir yerde de Sokrates gibi:?Bilgili olduğumuz oranda özgür oluruz.? Sözüyle de dikkat çekebiliyorlar.
?Bilgi sermayemdir, benim silahımdır, sabır giysimdir, yetinmek en üstün kazancımdır?, ?Gençliğinde bilgi ağacı dikmeyen yaşlılığında rahatlayacağı bir gölge bulamaz? sözleriyle bilinen Seneca´nın ardından Mevlana hemen anımsanması gereken, ?Soru da bilgiden doğar cevap da?, ?Bilgi, sınırı olmayan bir denizdir. Bilgi dileyense denizlere dalan bir dalgıçtır? tümceleriyle gelirken; ?Gerçek bilgi; yaparak, denenerek öğrenilen bilgidir? der Rene Descartes. Konfüçyüs ise alçakgönüllülükle: ?Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğretmeyi seviyorum ve öğrenmeye çalışıyorum? diye seslenirken; Ralp Waldo Emerson:?Korkunun kaynağı bilgisizlik? sözüyle durum tespiti yapar. Platon/Eflatun) ?İyi bir karar bilgiye dayanır, rakamlara değil? diyerek, bilginin önemine dikkat çeker; bir diğer tümcesinde bilimle adalet arasındaki boşluğu yakalar: ?Adalet olmadan bilgi, ilim değil kurnazlıktır.? ?Kişi ya çok bildiğinden susar, ya hiç bilmediğinden, ya da gönlüne hitap edeni bulamayınca? sözüyle tanınan Mevlana: ?Ne kadar bilirsen bil anlatabildiklerin, karşındakinin anlayabileceği kadardır? demekten de geri durmaz.
Bilgi konusundaki derinliğe, ?Bazı şeyleri yarım bileceğine, bir şey bilme daha iyi? sözüyle bir gerçeklikten söz eden Nietzsche´nin değinisiyle erişilirken; Goethe´nin ?İnsan nereye gideceğini bilmezse, çok ileri gidemez? sözü uyarı niteliğinde algılanır. Bunun yanı sıra; ?Ulaşılacak her bilgiye bilimsel yöntemlerle ulaşmak gerekir. Bilimce bulgulanamayacak şeyleri insanlar bilemez? ve ?Ne kadar az bilirseniz, o kadar şiddetle müdafaa edersiniz? örneği Bertrand Russel´in sözlerinin ardından, ?Bin sene de okusam, ne biliyorsun diye sorsalar bana, haddimi bilirim? diyen Mevlana ile birlikte; ?Yeryüzünün öğretmeni olmak için gökyüzünün öğrencisi olmak lazım? diyen Aliya İzzetbegoviç ile birlikte Epiktetos´un: ?Bir insanın bildiğini zannettiği bir şeyi, öğrenmesi imkânsızdır? sözlerini bir tarafa not etmemiz gerekir.
*(21.01.2019)
