Tekke ve zaviyelerin kapatılmasından sonra birçok ülke Bektaşilere, cemiyetlerini ayakta tutup, faaliyetlerini serbestçe sürdürebilecekleri uygun ortam sağlayabileceklerini bildirmiş.
Bu yönde en kapsamlı davetler Mısır ve Arnavutluk’tan gelmiş. Yeni merkez seçiminde tereddütte düşen Bektaşiler, Atatürk’e danıştıktan sonra Arnavutluk’u tercih etmiş.
Bektaşi önde gelenleri, Arnavutluk’a taşınma kararında Atatürk’ün Mısır’daki El Ezher anlayışının Bektaşiliğe nefes aldırmayabileceğine dikkat çekmesinin önemli rolü olduğunu anlatmaktadır.
***
Dünya Bektaşileri Merkezi Arnavutluk’un başkenti Tiran’dadır.
Anadolu Türk İslam tarikatı olarak nitelenen Bektaşilik, 1925’de tekke ve zaviyelerin kapatılmasından sonra Türkiye’deki faaliyetlerini Arnavutluk’a taşımış, varlığını Balkanlarda sürdürmeye devam etmiştir.
Arnavutluk Bektaşiliği, 7 asır önce Osmanlı akınları sırasında başlamıştır. Dünyadaki ilk ve tek ateist devlet olan, dinlerin yasaklanıp, ibadet yerlerinin kapatıldığı 50 yıllık Enver Hoca dönemi dışında faaliyetlerini sürdürmüştür.
Arnavutluk Bektaşi Merkezi, 1990’larda demokrasiye geçiş döneminde, Makedonya’daki Harabati Baba Tekkesinin de onayı ile yapı ve konum olarak Hacı Bektaşi Veli Külliyesini andıran Tiran Tekkesini ‘Dünya Bektaşileri Merkezi’ olarak ilan etmiştir.
***
Bektaşilik, Arnavutluk’ta resmen tanınan dört geleneksel inanç topluluğundan birisidir. Devlet Dinler komitesi, Müslüman, Bektaşi, Ortodoks ve Katolik olarak belirlediği başlıca inanç topluluklarına (İsrail’in talebi üzerine) Yahudiliğin de ilave edileceğini kaydetmiş ancak cemaatleri olmadığı için bir varlık gösterememişlerdir.
Arnavutluk Dinler komitesi Bektaşileri ayrı bir topluluk olarak adlandırmasına rağmen Müslüman ve Bektaşi topluluklarının fiiliyatta kendilerini İslam şemsiyesi altında ‘bir’ gördüğü bilinmektedir.
***
Arnavutluk Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı, Başbakan, Bakanları ve Tiran’daki diplomatik misyon şefleri, Ramazan ve Kurban bayramlarında ve Sultan Nevruz’da, Müslüman ve Bektaşi Topluluklarını ziyaret etmektedir.
Tiran’daki görevim sırasına, Büyükelçilik olarak resmi temaslarımızın yanı sıra Başdede Hacı Reşat Bardi Baba ve onun vefatından sonra görev alan Başdede Baba Mondi ile samimi dostluklar kurmuştuk.
***
Türk örf ve adetlerine bağlılığı ile bilinen Bektaşi geleneği, Osmanlının ulaşabildiği tüm Balkan coğrafyalarında Türk dili ve kültürünün yaygınlaşmasında önemli etki yaratmıştır. Bu nedenle Osmanlının bir Bektaşi devleti olarak doğduğu da söylenir.
Tüm Balkan halklarıyla, Hristiyan unsurlar dahil güçlü tasavvufi bağlar kurabilen Bektaşi erenlerine, Padişahlar tarafından yurtluk ve dergah kurmaları için stratejik noktalarda araziler bağışlandığı bilinmektedir.
***
Balkanlarda Bektaşiliğin mimarı Sarı Saltuk erendir.
Karadeniz’den Adriyatik’e adına çok sayıda türbe, tekke kurulan Sarı Saltuk’a ilişkin efsaneler 13. Yüzyıla tekabül etmekte olup Balkanlara gelişinin 750. Yıldönümü geçen yıllarda törenlerle kutlanmıştır.
Bölge halkları ortak hikayelerinde, Sarı Saltuk’un Arnavutluk’taki Akçahisar ( Kruya) tepelerinden seccadesiyle havalanıp, Ohri gölünü aşarak Makedonya’da şimdiki St. Naum Manastırı kıyılarına yerleştiği anlatılır.
***
Günümüze gelindiğinde, Dünya Bektaşileri Merkezi için Balkanları işaret eden Atatürk’e minnettarlık duygusu her zaman öne çıkarılmaktadır.
Balkan Bektaşilerinin Mustafa Kemal Atatürk sevgisi bilinenin çok ötesindedir.
