ÇANAKKALE VE ANZAKLAR
‘‘Bu Memleketin toprakları üzerinde kanlarını döken kahramanlar.!
Burada bir dost ülkenin toprağındasınız. Huzur ve sukun içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçikle yan yana, koyun koyunasınız.
Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar.!
Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat uyuyacaklardır.
Onlar bu topraklarda canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır ’’
Mustafa Kemal Atatürk
***
Çanakkale Savaşları, dünya güç dengelerini değiştiren efsanevi bir direnişin hikayesidir. 1. Dünya Savaşının en şiddetli deniz ve kara çarpışmalarına sahne olmuştur.
İmparatorlukların parçalandığı, yeni emperyal işgal ve paylaşımların başladığı bir dönemde kurtuluş savaşımızın tohumları burada atılmış ve dünya askeri ve siyasi bir dehayı, Mustafa Kemal’i kazanmıştır.
***
ANZAKLAR, 1.Dünya Savaşında Büyük Britanya ordusundaki Avustralya ve Yeni Zelanda ortak askeri birliklerin ismidir.
1. Dünya Savaşının kritik aşamasında İstanbul’u işgal ederek, Rusya ile sıcak sularda buluşmayı planlayan İngilizlerin başını çektiği, dünyanın en büyük çok uluslu donanmasının parçasıdır.
Kraliçeye biat içinde binlerce kilometre uzaklardan hiç tanımadıkları bir milletin topraklarını işgale gelip, Gelibolu kıyılarına mevzilenmiş ancak çoğu geri dönememiştir.
Çanakkale, Avustralya ve Yeni Zelanda için ulusal hayal kırıklığı yaratan en tahripkar savaştır. Tarihi önemi zamanla daha derinden idrak edilmektedir.
***
Çanakkale Boğazını geçemeyen yedi düvel donanması, hedefi İstanbul olan harekat güzergahını karaya çevirmiş, ancak ‘Çanakkale Geçilmez’ ruhu burada da karşısına çıkmıştır.
25 Nisan 1915 şafağında Anzak Koyundan karaya çıkmaya başlayan Anzaklar, Mustafa Kemal komutasındaki direniş ve savunma hattına yenik düşerek, binlerce kayıp vermiştir.
40’a yakın milletten askerin savaştığı, yüzbinlerin toprağa düştüğü Gelibolu’da, ağır yağmurlardan sonra hala topraktan kan ve barut kokusu geldiği anlatılır.
***
Gelibolu Kampanyası da denilen acı deneyim, İngiliz egemenliğindeki Avustralya ve Yeni Zelanda’nın ulusal benlik ve bağımsızlık duygularını filizlendirmiştir.
Günümüz Avustralya ve Yeni Zelandası, Anzak ruhunun ulusu bir araya getiren toplumsal fikri tutkal ve yeni bir inanç yarattığı anlayışındadır.
Anzak isminin kullanımı denetlenmekte, Anzak ruhu ve anlayışına uygun olmayan taleplere izin verilmemektedir. Avustralya’nın her köşesinde Çanakkale’yi hatırlatan Gelibolu, Anzak anıtları mevcuttur.
Bu ülkelerde Nisan ayı Anzak ayıdır. Anzak ruhuna yeni bilgi ve bulguların eklendiği, ülke gündeminin başka gündemlere izin vermediği bir dönemdir.
Avustralya Başbakanı Julia Gillard 2012 yılında Anzak Koyundaki törende ‘Avustralya bu kıyılarda doğmuştur’ demiştir.
***
Her yıl 25 Nisan’da resmi törenler düzenlenen ANZAK Koyuna bu ad 1985 yılında verilmiştir. Bu diplomatik jeste karşılık Avustralya da, ANZAK filolarının seferlere başladığı Albany limanı körfezine ‘Atatürk Entrance’ adını vermiştir.
Avustralya’daki ‘Atatürk Boğazı’ dünya haritasında Atatürk adı taşıyan tek coğrafi yerdir.
Yine Albany Şehrinde, Atatürk Boğazına bakan Barış Parkı içinde, 2002 yılında Avustralya Türk toplumunun girişimiyle tamamlanan, heybetli bir Atatürk heykelinin yer aldığı anıt mevcuttur. Kaidesinde İngilizce ‘Yurtta Sulh Cihanda Sulh’ yazılı Anıtta, Atamız, Anzak filolarının sefere başladığı Atatürk Boğazını hüzünle seyretmektedir.
Avustralya’nın birçok köşesinde bir çoğu Avustralya Türk toplumunun girişimleriyle yaptırılan çok sayıda barış anıtları mevcuttur.
***
Anzak hissiyatı aynı zamanda Mustafa Kemal de demektir. Atatürk’ün 1934 yılı Anzak törenleri vesilesiyle Anzak annelerine hitap ettiği mektup bugün de aynı duygu ve sıcaklıkla hafızalarda ve Anzak anıtlarında yer almaya devam etmektedir.
Atatürk’ün mesajı ayrıca her 25 Nisan’da dünya coğrafyalarında düzenlenen Anzak törenlerinde, Türk diplomatları tarafından seslendirilmektedir.
***
Anzaklar hissiyatı bağlamında, Çanakkale’de oğlunu kaybeden bir annenin, Anzak anneleri adına Atatürk’e cevabi mektubu aşağıdadır:
‘‘Alicenap sözleriniz, Gelibolu topraklarında yitirdiğimiz evlatlarımızın acısını hafifletip, gözyaşlarımızı dindirmiştir. Biz analara teselli bahşettiniz. Yavrularımızın sonsuz uykularında huzur içinde istirahat ettiklerinden artık kuşkumuz kalmadı.
Majesteleri kabul buyurursa bizler de size ‘Ata’ demek istiyoruz.
Çünkü evlatlarımızın mezarları başında söylediğiniz sözler bir öz babanın sözleri kadar yücedir.
Evlatlarımızı bir baba gibi kucaklayan büyük Ata’ya tüm analar adına şükran, sevgi ve saygıyla’’
Avustralyalı bir anne
