Düşman mezalimi altında geçirilen, vatanın her bir karış toprağının paylaşıldığı yıllar. Adana da bunun en ağırını yaşıyor. Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmış. Mustafa Kemal Paşa´nın Yıldırım Orduları Komutanlığı´na tayin olduğu, görevini teslim almak üzere tam bir gün sonra 31-Ekim-1918´de Adana´ya geldiği ve ?Toros dağlarının tepelerinde tek bir Türkmen evinin bacası tüter halde kalmışsa ben bu milletten umudumu kesmem, bayrağımı göğsüme sarar, milletin istiklali uğruna ölürüm? dediği zamanlar. Bir taraftan hükümete kendisine izin verildiği takdirde düşmanı Anadolu´ya sokmayacağını bildiren bir telgraf çekiyor Adana´dan diğer taraftan şehrin ileri gelenleriyle toplantılar yaparak vaziyetin ayrıntılı bilgisini alıyor. Ateşkes antlaşmasının imzalandığı gerekçe gösterilerek ateşle karşılık verilmemesi isteniyorken, bir milletin kurtuluş azmi umudunu canlı tutuyor. ?Bizim savaşımız, kurtuluş savaşımız şimdi başlıyor? diyerek on gün kadar kaldığı Adana´da Kurtuluş Savaşı´nın ilk düşüncesini dile getiriyor. Ve İstanbul´a dönmeden önce ilk direniş hazırlıklarını burada başlatıyor. Böylece Sivas Kongresi´nde de alınan kararlar doğrultusunda bölgemizdeki Kuvayı Milliye hareketlerine hız veriliyor ve milli direniş bir güç haline geliyor.
Meclis gizli oturumunda da ?Güneydeki Adana cephesinde bulunan arkadaşların karargahı Pozantı´dır. Biz de oraya gittik. Orada bulunan Müdafaa-i Hukuk Heyetleri´ni, milli görevle ilgili kişileri davet ettik. İleri gelenlerle askeri ve siyasi durum hakkında görüşmeler yaptık? cümleleriyle bahsettiği ve kendisinin başkanlık ettiği Pozantı Kongresi düzenleniyor. Sinan Meydan tarafından kaleme alınmış ve yine Atatürk´ün unutulan Pozantı Kongresi ve Adana merkezli güney direnişinden bahsedilen bu kayıtlarda 5-Ağustos-1920´de Atatürk´ün başkanlık yaptığı 1.Pozantı Kongresi düzenlenmiş. Kongrenin sonunda konuşan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Reisi Ahmet Remzi Yüreğir bölgede katliamlar yapıldığını, Türklerin katledildiğini, bu topraklar için canlarını vereceklerini söylemiş. Bunun üzerine Atatürk, ? Bu şehitlerimiz vatan kurbanıdır. Tanrı´nın inayetiyle düşman topraklarımızdan kovulduktan sonra bu acılarımız son bulacaktır. Güzel Adana işgal altındadır. Biz burada yeniden bir vilayet teşkilatı kuralım. Bu suretle Adana´yı burada milli bir hareket merkezi ve vilayet teşkilatı olarak vücuda getirmiş oluruz. Böylece bütün kazaları ve nahiyeleri de bir elden idare etmiş oluruz. Bu düşman için daha büyük endişelere hasıl olur? diye teklifte bulunmuş. Böylelikle Pozantı güneydeki milli direnişin merkezi haline gelmiş. 31-Ekim-10-Kasım 1918 tarihlerinde Yıldırım Orduları Komutanı olarak geldiği Adana´da, bölgedeki ilk milli direniş yuvalarını kurarak 1919´da Anadolu´ya geçmiş Atatürk. Ve devamında onun aklıyla ve tüm yurtta milli birlik, beraberlik örneği gösteren bir millet ve ordusuyla kurtuluş için bir direniş şekillenmiştir.
Daha işgal altındayken bağımsızlığının sembolü bayrağını hazırlamayı düşünmüş Adanalı. 105 metre bezden. Kumaş yetmeyince civardan, evlerden, gelinlik kızların kırmızı elbiselerinden küçük küçük kumaş toplanmış, ucuca eklenip, dikilmiş. Düşman işgalinin başladığı yıllardan organize mücadelenin sürdüğü yıllar boyunca önce köy ve kasabaları kurtarılmaya başlanan, adım adım çarpışılarak şehrin tamamen kurtarıldığı bu zamanları iseTurgut Özakman Şu Çılgın Türkler adlı kitabında şöyle anlatmış: ?Çukurova Fransız yönetimi ve askeri çekildikçe, Türk yönetimi ve askeri tarafından parça parça teslim alınıyor, evler bayraklarla donanıyor, kurbanlar kesiliyor, anavatana kavuşan halk bayram ediyordu. Yeni Adana Gazetesi Adana´ya dönüyor ve ?Buzlu, karlı dağlar arasında tam iki yıldır vatan kaygısı, fazilet aşkı ile haykırdık. Hiçbir ıstırap, hiçbir mahrumiyet bizi yolumuzdan çeviremedi. Çok önemli günlerden sonra öz vatanımıza kavuştuk. Başımızın üzerinde dalgalanan şanlı bayrağımız, hürriyet ve istiklalimizin ebediyen dönüşünü müjdeliyor? yazısıyla çıkıyordu. Çukurova´yı tamamen geri almanın son aşamasına gelinmişti. Orduyu temsilen bir Türk birliğinin şehre girdiği 5-Ocak-1922 günü Adana´da yer yerinden oynadı. Yüzlerce kurban kesildi. İki yüz kişinin taşıdığı 105 metre boyundaki dev Türk bayrağı bando eşliğinde bütün şehirde dolaştırıldı. Sevinç, kaç-göç adetini ezip geçmişti, kadın erkek bütün Adanalılar sokaklarda oynuyorlardı. Her günü acılarla dolu işgal dönemi sona ermişti. Yeni Adana Gazetesi bugün yine kıpkırmızı mürekkeple basıldı: ?Bugün Adana´nın milli bayramıdır. Bu uğurda şehit olan kahramanlarımızın ruhuna binlerce Fatiha, sağ kalanlara binlerce minnet ve şükran.?
Kutlu olsun Adana kurtuluşun.
