İnsan herşeyden önce düşünen ve yaratan bir varlıktır. Düşünme, yorumlama ve yaratıcılık özelliği, onu öteki canlılardan ayıran temel niteliklerin başında gelir.
Sanat, hem kişinin yaratıcı gücünü geliştirmek, hem de insanlık niteliklerini yüceltmek için güçlü bir araçtır.
Bir insanın gözlerinin rengini değiştirmek mümkün değildir ama, gözlerinin dünyaya bakış biçimini etkilemek, ona ileri ve çağdaş bir toplumun kurucuları, yapıcıları, yaratıcıları arasına sokmak bir anlamda sanat gücü, eğitimi araçlarıyla olanaklıdır.
"Sanırım yaşamdaki her şey sanattır. Ne yaptın. Nasıl kıyafet Birini sevmenin şekli ve nasıl konuştuğun.Gülüşün ve kişiliğin. Neye inandığınızı ve tüm hayallerinizi. Çayınızı içme şekli. Evinizi nasıl dekore edersiniz. Ya da parti. Bakkal listeniz. Yaptığınız yiyecek. Yazının nasıl göründüğünü. Ve nasıl hissettiğiniz gibi. Hayatsanattır. " (Helena Bonham Carter,d. 26 Mayıs 1966, Londra. İngiliz oyuncu)
Sanat insanlar içindir. Herşeyden önce bir yaratıcılık demek olan sanat, özgür bir ortam ister. Bu yüzden sanat özgürlüğün bulunduğu, sanatçının özgürce düşünüp, eserini yaratabildiği yerlerde, toplumlarda gelişebilmiştir.
Sanat,TDK´nın çağdaş Türkçe sözlükte; ?1. Bir duygunun, bir tasarının ya da güzelliğin anlatımında kullanılan yöntemlerin tümü, 2. Bu anlatım sonucu ortaya çıkan üstün yaratıcılık, 3. Birşeyi güzel yapmak için uygulanan kuralların tümü olarak tanımlanmış ve sanat kelimesi dilimize Arapça´dan girmiş.?
Sanatçı, sanat çalışmalarında bağımsızdır, özgürdür. Yaratıcı kimliğini yapıtlarında sergiler. Sanatçı genellikle muhaliftir. Muhalif olan birinin karşı taraftan birşey beklemesi de kendi doğasına aykırıdır. Gölge edilmezse ve toplum düzeyi de uygun ise sanatçı bir yerlere gelebilir. Bu toplumun sosyo-psikolojik altyapı sorunudur.
Sanatçı, örnegin bir yazar bu ödevlerini, bazen iyiyi canlandırmak, bazen de kötüyü, toplumun ve insanların aksak yanlarını sergilemek biçiminde yerine getirir. Vereceği dersi yasa maddeleri ya da ders notları ezberletir gibi kuru kuruya değil, sezgi, yaşantı ve telkin yoluyla, estetik yolla verir. Bu yönüyle sanat, genel anlamda eğitimin bir organı ve aracıdır.
Sanatçı, aydınlanmacı, hümanist, zekası, seziş yeteneği çok güçlü, dünya kültür üretimine katkısı olan insandır.
?Öte yandan sanata ve sanatçıya değer verilmeyen bir toplumda sanatın gelişmesini beklemek de boşunadır. Bunların yanında, sanatın gelişip evrensel boyutlara ulaşabilmesi için, toplumun bilgi ve kültür düzeyinin sanatçıyı destekleyecek düzeyde olması gerekmektedir. Toplumdaki bireylerin sanata ilişkin bilgileri, onların sanat etkinliklerini izlemeleri ve sanatın yaygınlaşması için gereklidir.?
Çocuk oynayarak, insan rüya görerek, sanatçı yaratarak güzelliği yaşar, insan karmaşık duyguların zararından kurtulur.
Elit kültür grubu içinde yer alan resim sanatınıngelişebilmesi için çok uzun bir süre beklenmesi gerekir. Buna sanatçının kendi yetkileri yetmez. Toplumda sanatçıya kaynak olacak veriler olması, çok yönlülük olması gerekir ki sanatçı bu çok yönlülükten birşeyler çıkarabilsin. Tek düze toplum düzeni sürdükçe, sanatçıdan fazla birşey beklemek yersiz olur.
Kültürün üst düzeydeki güzel sanatların gelişebilmesi için insanların tabandan yetişmesi gerekir. Bu yüzdendir ki resim sanatı nerede olursa olsun ancak sınırlı bir gruba hitap edebilir, gerçek anlamda. Olaya bugünkü Türk toplumu açısından yaklaşılınca bu sınırlı grubun çok daha sınırlı olacağı şüphesiz. Bunun düzelebilmesinin tek yolu da tabandan sanat eğitimi vermek olabilir ancak.
Örnegin: Türkiye´nin çeşitli yerlerinde yaşayan başta ressamlar, sürekli üreterek, yeniyi arayarak, sergiler açarak, açacakları sergilerin planlarını yaparak sürdürüyorlar sanat yaşamlarını...Tamam diyen yok, hedef sürekli üretmek, yeniyi güzeli bulmak olmuş, aralarında sözbirliği etmişcesine.
İnsan sınırlamalardan koşullanmalardan kurtulunca düşüncede ve duyguda benliğine daha çok erişebilmektedir. Bu da sanatın yaratıcı gücü ile olur.
Tarih boyunca, Türk toplumu, Türk halkı ?dünyanın her yerinde- basmakalıp düşünür olmaktan ve baskılar altında suskunlaşıp veya nesneleşip benliğini yitirmekten sanatla, dil ve kültürüne sahip çıkarak kurtulmuştur.
Cezmi Doğaner
