GELECEK SENİN ELLERİNDE
İsveç, 200 yıldır savaş yüzü görmemiş bir ülke. En son girdiği savaş 1814´ te.. Yabancu işgaline de uğramamış. Avrupalıların kavgaları dışında, kendi koşulları içinde, kendi yollarını çizmeye çalışıyor. Dünya´nın en ileri ?refah? devletini kurmuşlar.
İnsan yaşamı için gerekli tüm Sosyal güvenlik haklarına sahipler.
Fakat bu hakların yanı sıra asıl önemli olan İsveç anayasal rejiminin, kişiye sağladığı, resmi makamlar karşısındaki hukuksal güvencelerdir.
İsveç´te, kişi, ulusal ve yerel yönetim makamlarının keyfi kararlarına karşı, açıklık ilkesiyle korunur. Yönetimin her basamağındaki tüm iç ve dış yazışmalar, giderek memur sicilleri, herhangi bir kişi tarafından, ne zaman isterse incelenebilir. İnsanların kişisel sağlık bilgileri, güvenlik ve askeri gizli konular, bu istek dışında bırakılmıştır.
İsveçlinin, koruyucu bir kurumu daha var: Ombudsman. Halkın şikayetlerini inceleyen, izleyen ve hukuksal sonuçlara vardıran memurdur.Yönetime ve kurumlara karşı yapılan başvuruları ele alır.
Görüldüğü gibi, İsveç rejimi siyasal (anayasal) ve sosyo-ekonomik güvence sistemlerinden oluşmuştur.
Üç baş aktör vardır: Çalışanlar, çalıştıranlar ve devlet.
İsveç´te her şey anlaşma ve sözleşmeye dayanır. Birbirinin karşıtı olan güçler, birbirlerinden vazgeçmezler. Devlet de, hem işveren, hem de hakem olarak, diyaloglar içinde yer alır.
Devlet´i, 1932´den 1976´ya değin, ?İsveç Sosyal Demokrat İşçi partisi? somutlaştırmıştır.(Yönetmiş-kurmuş) 44 yıl iktidarda kalan Sosyal Demokratlar, barışın ve demokrasinin yaşaması için gerekli önlemleri almışlar ve bir daha geri dönülemeyecek ortamın mimarı olmuşlar.
İsveç´te devlet, Sosyo-ekonomik yaşamın baş düzenleyicisidir.
Ne var ki, ülkenin kaynaklarını değerlendirirken, iş yaşamını düzenlerken, özel kesimle beraber çalışmaktan vazgeçmemiştir. İki kesim de, birbirlerine dış bileyen yapışık kardeşler gibi, ayrılmayı denemek yanlısı değillerdir.
Devletin özel şirketler üzerindeki, denetim yetkisi haylli artmıştır. Parlemento, sigorta şirketlerinin, iş bankalarının yönetim kurullarında temsilci bulundurmaktadır. İş bulma devletin tekelindedir.
Ve asıl ilginç olay, devlet emeklilik fonunda biriken paralarla Ulusal yatırım Bankası´nı kurmuş ve özel bankaları fersah fersah geride bırakan ve milyarlarca dolara ulaşan parasal birikim sağlamıştır. Bu bakımdan eşitsizliği giderici, özel´i kamu´ya çevirici bir mali güç kazanmıştır. Bu fonla, özel kesimi destekleme olanağına kavuşmuş, ulusal girişimleri ve kapitaleri yabancıları yapmaktan alıkoyabilmiştir.
?Sosyal Demokrat iktidar kapitalizmin içini oyarak, insanlararası eşitliği, sınıflararası dengeyi yaratma çabasına yarım yüz yıl harcamıştır?
Tam anlamıyla, içinde yaşayan insanların geleceklerinden güven duydukları bir toplum oluşturdular.
Cezmi Doğaner
