Üst düzey Amerikalı ve Rus yetkililer, stratejik istikrar konusundaki özel görüşmelere Cenevre'de başladı. Pazartesi günü başlayan görüşmeler, Avrupa'da bu hafta, Rusya'nın son dönemde Ukrayna sınırındaki askeri varlığını arttırmasından kaynaklanan gerginlikleri gidermeyi amaçlayan diplomatik girişimlerin bir parçası. Ancak görüşmelerden kısa süre içinde ilerleme kaydedilerek çıkılması beklenmiyor.
Dışişleri Bakanı Yardımcısı Sergey Ryabkov liderliğindeki Rus heyeti, ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı Wendy Sherman başkanlığındaki Amerikan heyetiyle yüz yüze görüşmek için İsviçre polisinin refakati eşliğinde ABD elçiliğine gitti. Görüşme, Başkan Joe Biden ve Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in Haziran ayında Cenevre'de yaptıkları zirve toplantısında ele aldıkları silah kontrolu ve diğer geniş kapsamlı meselelere eğilmek için başlattığı "Stratejik Güvenlik Diyaloğu" kapsamında yapıldı.
Ryabkov, Pazar akşamı gayriresmi çalışma yemeğinden sonra yaptığı açıklamada, Cenevre'deki görüşmelerin, Çarşamba günü Brüksel'de düzenlenecek NATO-Rusya zirvesinin ve Perşembe günü Viyana'da yapılacak Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) toplantısının "zor" olacağı tahmininde bulundu.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Pazar akşamki yemekte Wendy Sherman'ın "ABD'nin egemenlik, toprak bütünlüğü ve egemen ülkelerin kendi ittifaklarını seçme özgürlüğü gibi uluslararası ilkelere olan bağlılığını vurguladığını" söyledi. Price, bu sözleriyle Ukrayna'ya ve Ukrayna'nın NATO'ya katılma arzusuna gönderme yaptı. Birçok uzman, Ukrayna'nın NATO'ya katılmasının en iyi ihtimalle uzun yıllar alacağı görüşünde.
Price, açıklamasında, Sherman'ın "ABD'nin diplomasi yoluyla gerçek ilerleme sağlanmasını memnunlukla karşılayacağını teyit ettiğini" kaydetti.
Görüşmelerde somut ilerleme sağlanması umudunu gündem dışı tutan ABD, NATO'nun genişlemesinin durdurulması gibi bazı taleplerin, ülkelerin kendi güvenlik anlaşmalarını yapmaları için sahip oldukları egemenlik hakkına aykırı olduğunu, bu nedenle bu talebin müzakere edilemeyeceğini bildirmişti.
Ancak ABD'li yetkililer, Rusya'nın Ukrayna'dan uzak durmaya istekli olması durumunda Ukrayna'ya gelecekte yeni füze konuşlandırılmasının kısıtlanması ve Doğu Avrupa'da ABD ve NATO askeri tatbikatlarına sınır konulması gibi bazı fikirlere açık olduklarını ifade etti.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Pazar günkü açıklamasında görüşmelerde ilerleme sağlanmasını beklemediğini açıkça ifade etmiş, ancak kısa vadede gerginliğin azaltılması için anlaşmanın ve gelecekte uygun bir dönemde görüşmelere yeniden başlamanın daha büyük bir olasılık olduğunu söylemişti. Ancak ABD'nin gerçek ilerleme sağlanması için gerginliklerin azaldığını somut olarak görmesi gerekiyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de beklentileri düşük tuttu.
Pazartesi günü Brüksel'de Ukrayna'nın Avrupa ve Avro-Atlantik Entegrasyon'dan sorumlu Başbakan Yardımcısı Olga Stefanishyna ile görüşen Stoltenberg, "Bu görüşmelerin tüm meseleleri çözmesini beklemememiz gerektiğini düşünüyorum. Umudumuz, ileriye yönelik bir yol, bir dizi görüşme üzerinde ve ilerleme üzerinde anlaşmak" şeklinde konuştu.
Rusya ise bu ay içinde çözüm bulmak istediğini ifade etti. Ancak NATO, Putin'in Ukrayna'yı işgal için müzakerelerin başarısız olduğunu öne sürmek gibi bir bahaneye başvurabileceği konusunda temkinli.
Ned Price, Pazar günkü açıklamasında, Ukrayna hükümetinin ve diğer Avrupa ülkelerinin görüşmelere dahil edilmesi gerektiğini vurgulayan ABD'nin Cenevre'de bazı ikili meseleleri konuşmayı planladığını, ancak "Avrupa'nın güvenliğini Avrupalı müttefikler ve ortaklar olmadan ele almayacağını" söyledi.
Rus haber ajansı Tass'a göre Rusya Dışişleri Bakanı Yardımcısı Sergey Ryabkov, ülkesinin görüşmelere ABD'nin konumunu daha iyi anlama arayışıyla katılacağını söyledi ve Rusya'nın bazı önerilerinin ele alınabileceğine ilişkin Washington'dan gelen bazı sinyallere atıfta bulundu.
Ryabkov, NATO'nun daha fazla genişlememesi, Rusya sınırına füze konuşlandırılmaması ve 1997 yılında çizilen sınırın dışında NATO'nın askeri tatbikat ve istihbarat operasyonları yapmaması ve altyapı oluşturmaması şeklinde üç talepte bulundu.
Ryabkov, Pazar günü gazetecilere yaptığı açıklamada, "Rusya tarafı, buraya, anlaşılabilir ve açıkça formülleştirilmiş bazı öğeler içeren, net bir pozisyonla geldi. Yaklaşımlarımızdan sapmak mümkün değil" dedi.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı, ülkesinin uzlaşmaya hazır olup olmadığına ilişkin bir soruya, "Amerikalılar uzlaşmaya varmaya hazırlanmalı" şeklinde yanıt verdi.
(vş)
