“Karagöz oyunlarında günün şartlarına göre yenileştirme yapılmıştır. Bu anlayış doğrultusunda sonraki yıllarda Ismayıl Hakkı Baltacioğlu: Karagöz Ankara’da (1940), Ercüment Behzat Lav; Karagöz Stepte (1940) oyunlarını yazmıştır.
Bu oyunlardan Faruk Nafiz’in Akın, Özyurt; Behçet Kemal’in Çoban, Attilâ, Ergenekon; Yaşar Nabi’nin Mete; Münir Hayri’nin Bayönder oyunları Türk tarihinin Osmanlı öncesindeki olaylardan kaynaklanıyor. Türklerin, Türk uygarlığının çağı içinde en önde oluşunu sergiliyor ve Türklük bilincini aşılamayı amaçlıyordu. Diğerleri ise, konularını daha çok Osmanlı’nın son döneminden, İstiklâl Savaşı’ndan, Atatürk’ün hayatından, devrimlerinden alıyordu. Kahraman, İstiklâl, Mavi Yıldırım, Sönmeyen Ateş, Kızıl Çağlayan, Gün Doğuyor ve Devrim Yolcuları’nda Atatürk ön plândadır. Ayrıca Hayri Muhiddin de 1926’da Gazi Mustafa Kemal adlı bir oyun yazmıştır.”
“Yukarıda sıraladığımız oyunlar, en çok Halkevleri’nde sahneye konuldu. Halkevleri’nin oyun dağarcığı içinde yer aldı. 1932-33 sezonunda, daha ilk kuruluş yılında 55 Halkevi’nde 511 temsil verilmişti. Bu sayı 1937 yılında 167 Halkevi’nde 1549 temsile yükselmiştir. 1938 yılında dağarcığı genişletmek için bir oyun yarışması da açıldığını görüyoruz. 1942 yılına gelindiğinde, telif ve tercüme olarak Halkevleri oyun dağarcığındaki eser sayısı 77’ye ulaşmıştı. En çok oynananların başında; İstiklâl, Akın, Mavi Yıldırım, Mete, Kahraman, Çoban, Özyurt, Beyaz Kahraman, Kızıl Çağlayan, Kozanoğlu gelmektedir. Ayrıca bol bol Karagöz ve kukla temsilleri verilmiştir. Bu temsillerde eski oyunların yanı sıra, eski oyunların bir kısmı güncelleştirilerek oynatılmış veya yeni oyunlar yazılmıştır.”
“İlk Türk operaları olan Öz Soy (Saygun, 1934), Taş Bebek (Saygun, 1934) ve Bayönder (Akses, 1934), Ulu Önder’in yol göstericiliğinde ortaya çıkmıştır. Hatta daha önce de belirttiğimiz gibi Öz Soy’un konusunu bizzat kendisi vermiştir. Atatürk üç perdelik Öz Soy operasıyla, Türk ve İran mitolojilerini birleştirerek, iki millet arasında bir kardeşlik, dostluk köprüsü oluşturmak istemiştir. Öz Soy, İran Şahı Rıza Pehlevi’nin Ankara’ya gelişi dolayısıyla 19 Haziran 1934 tarihinde Ankara Halkevi’nde Atatürk’ün ve İran Şahı’nın huzurunda sergilenmiştir. Birer perdelik Taş Bebek ve Bayönder operalarının ilk temsilleri ise, Atatürk’ün Ankara’ya gelişinin 15. yıl dönümünde 27 Aralık 1934 gecesi Ankara Halkevi’nde, Ata’nın huzurunda verilmiştir.”
“Atatürk dönemi bestecilerinden, “Türk Beşleri” diye anılan besteci grubundan Necil Kâzım Akses, 1933; 1934 yıllarında Yaşar Nabi Nayır’ın Mete oyununu da opera olarak bestelemiştir. Ahmet Adnan Saygun ise sonraki yıllarda aynı yolda yürüyerek Kerem (1952), Köroğlu (1973), Gılgamış (1983) gibi büyük operalara imza atmıştır.”
*İşte Atatürk sitesi
