Bilindiği üzere, Harf Devrimi, Türkiye'de 1 Kasım 1928 tarihinde 1353 sayılı "Yeni Türk harflerinin kabul ve tatbiki hakkında Kanun"un kabul edilmesi ve yeni alfabenin yerleştirilmesi sürecine genel olarak verilen isimdir. Bu yasanın kabulüyle o güne kadar kullanılan Arap harfleri esaslı Osmanlı alfabesinin resmiyeti son buldu ve Latin harflerini esas alan Türk alfabesi yürürlüğe kondu.
X x x
İsmini vermeyeceğim, ortaokul sıralarında beraber okuduğum arkadaşımı yıllardır görmüyordum. Yanına ziyarete gittim. Beni işyerinde güzel karşıladı. Sohbet koyulaştı. Dedesi Kuvayı Milliye’de çok yararlıklar göstermiş, Karaisalı’nın önderlerinden biridir. Dedesinin kahramanlıklarını anlatırken haklı olarak gururlanıyordu. Konu harf devrimine kayınca, arkadaşım hiddetlendi ve Atatürk’e kin kusmaya başladı. Dedesi, ona göre, derin bir İslam âlimiydi. Arapçayı, Farsçayı, Osmanlıcayı çok iyi biliyor ve bu dilde eğitimler veriyorken, harf devrimi ile birlikte Türkçe harfleri ve kelimeleri yazamadığı ve okuyamadığı için “Bir gecede cahil kalmış” mış. O nedenle Mustafa Kemal Atatürk’ü sevmiyordu. Dondum kaldım. Kendimce cevaplar vermeye kalksam da baktım ki arkadaş ikna olacak gibi değil, yanından ayrıldım Ve bir daha görüşmemeye karar verdim. Çünkü verimsiz topraklarla uğraşmak zaman kaybıdır.
Gazetemizin Yazarı çok değerli eğitimci bilim insanı Prof. Dr. Süleyman Bozdemir’in yazı dizisi olan “Osmanlı Eğitim Sistemine Eleştirel Bir Bakış”ın son bölümünde sanki bu arkadaşa ve onun gibi düşünenlere cevap niteliğindeydi. Gazetemizde bu makale 2 gün önce manşet haber olmuştu.
Sayın Bozdemir Hocamız aynen şu ifadeleri kullandı:
“Cumhuriyet öncesi dönemde Osmanlı devleti Batıda eğitim ve bilim temelli gelişen teknoloji ve yenilikleri görememiş, sanayi devriminin bilime katkısını kaçırdığı için Avrupa’nın çok gerisinde kalmıştı. Osmanlı bilim, eğitim konusunda geri kalmışlığını fark ettikten sonra Batıya öğrenci göndermiş, okullar açmış ancak eğitim medrese üzerinde yapıldığı için eğitimin toplumsal hayata yansımaları çok yetersiz kalmıştır. Halka gereksinimi olan eğitim hiçbir zaman gerçek anlamda verilememiştir. Halk tamamen cahil bırakılmıştır. Halk formal olmayan bir eğitimle yetişmiştir. Eski gelenek ve görenekleriyle yaşamlarını sürdürmek zorunda bırakılmıştır. 19. yüzyıl sonlarında Osmanlı toprakları üstünde 300 iptidai, yirmi bin dolayında Sıbyan (kuran öğreten ilkokul) okulu olduğunu görüyoruz. Deyim yerin de ise, koca bir devede kulak bile değil. Devletin desteklemediği eğitimden daha ne beklenirdi ki. İmparatorluk tarihi boyunca okul eğitimi, nüfusun %2 sini bile kapsamamıştır. Kurtuluş Savaşı öncesinde Anadolu’da okuryazar oranı, Osmanlı’nın ne kadar okumuş bir halkı miras bıraktığının kanıtıdır! Erkeklerde okuryazar oranı %7, kadınlarda %04( binde dört). İşin kötü tarafı bu rakamların gayri Müslümleri de kapsamasıdır. Onlar çıkarılırsa, Müslüman halkın okuryazar oranı çok daha düşük olacaktır. Daha kötüsü, bu sayıya girenlerin çoğunun İstanbul’da yaşamış olduğudur. İstanbul, İzmir gibi büyük şehirleri çıkartırsak, kasaba ve köylerde okuryazar oranının sıfıra yaklaştığını, yani yöneticiler ve medrese eğitimi görmüşler dışında buradaki insanların tamamının kör cahil olduğunu, okuma yazma bilmediğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Halk cahil de okumuşlar ne okumuş, ne kadar okumuşlar? Coşkun Telciler, “Herkese Bilim Teknoloji Dergisinin” 3 Kasım 2017 sayısındaki yazısında bu sorunun yanıtını çok güzel bir biçimde veriyor. 1727’den harf devriminin yapıldığı tarihe kadar basılan kitap sayısı yaklaşık 22 bindir. Bu kitabın 7 bini, 2.ci Abdülhamit döneminde basılmış. Oysa Osmanlı’da matbaanın kurulduğu tarihe kadar Avrupa’da basılan kitap sayısı bir milyar dört yüz milyon kadardır. 1928 harf devriminin yapılmasından 1938 tarihine kadar geçen on yılda yeni Türk Alfabesiyle basılan kitap sayısı, Osmanlının 300 yılda yayımladığı kitap sayısına eşittir.
Şimdi okumuş, kültürlü, birikimli Osmanlı halkının yılda kaç kitap okuduğuna bakalım. 300 yılda 22 bin kitap okuduğunu var sayarsak yılda ortama74 civarında bir kitap okumuş olmaları gerekir. Bu okumuş takımının çok büyük bir kısmını gayri Müslümler oluşturmaktaydı. Bu durumda Türklerin okuduğu kitap sayısı devede kulak bile değil. Hani eski yazıdan yeni yazıya geçince bir gecede cahil bırakıldığı iddia edilen halk, Osmanlı döneminde yılda sadece yetmiş dört kitap okuyarak cahil olmadığını mı göstermiş!!. Yani padişahların, vezirlerin, aydınların, bürokratların ve diğer kesimlerin, bir yılda okuduğu kitap sayısı 74. Bunların hepsinin de kitap okuduğu kuşkulu! Çünkü Türkler içinde kitap okuyanlar daha ziyade subaylar, doktorlar ve üniversite öğrencileri olduğu biliniyor.
İşte “harf devrimi” böylesine kültürlü, okumuş, kitap kurdu(!) olmuş bir kitleyi cahil bırakmışmış!! Sanki ülkede kütüphaneler var ve içi kitap dolu da, yeni yazıya geçince halkımız onları okuma zevkinden mahrum kaldı! Yalanın bu kadarı da olmaz dedirtiyor bu sahtekârlar! Osmanlı döneminde ülkede açılmış tek bir kütüphane olmadığını biliyor musunuz?
Bu gerçekler ortadayken, bir takım gerçek dışı sözlerle harf devrimi aracılığıyla Atatürk’ü suçlamak vicdana da akla da sığmaz. Bunu yapanlar gaflet, delalet ve hatta hıyanet içindedirler. Asıl yapılması gereken, Osmanlı’nın Türklere yaptığı zulüm ve hıyaneti ve yüzyıllarca halkımızı okuryazar yapmayarak uygarlık ışığından, bilim ve teknolojiden neden yoksun bıraktığının sorgulanmasıdır.
İşte tüm bu nedenlerden dolayı, yapılan yenileşme çabalarında bu durumlar büyük sorunlar yaratıyordu. Tanzimat dönemindeki yenileştirme hareketleri de, eğitimde kaybedilen zamanı telafi etmede çok yetersiz kalmış ve eğitimde belirli bir amaç, felsefe ve ilkeler belirlenememiş, birlik sağlanamamıştır. Her şeye rağmen Cumhuriyetin ilk yıllarında, Tanzimat döneminde yetişen aydınlardan çok yararlanıldığı görülür. Cumhuriyet’in gerçekleştirdiği olağanüstü başarılara da saygı duyalım. Cumhuriyet Dönemi’nde verilen eğitime ve ulaşılan başarıya baktığımız zaman bunu daha iyi görüyoruz.”
X x x
Arkadaşın dedesi ve onun gibiler cahil kalması önemli değil. Bırakın kalsınlar. Bunların oranı yüzde 10’ları geçmez. Ama Osmanlı döneminde milyonlar cahildi.
TUİK’in 2020 yılı okuryazarlık istatistiğine bakıldığında ise, Türkiye’nin yüzde 95.5’i okuryazar görünüyor.
Cumhuriyetin nimetleri ile yaşayan bazı kesimlerin Cumhuriyetin en önemli devrimlerini inkar etmesi son yılların modası oldu.
Ama boşuna…
