Ulus ve ülkesini yok yere savaşa sürükleyenler, barışa ulaştıramazlar.
Savaşın sorumluları, demokratik yolla yönetimden uzaklaştırılabilmelidirler.
Örneğin, Enver Paşa´nın yol açtığı yıkım, ancak Mustafa Kemal´in "ulusal egemenlik" bayrağı altında onarılabilmiştir!
Mustafa Kemal de, Kurtuluş Savaşını başlatmadan önce, yaşamını tehlikeye atarak, işgal altındaki İstanbul´da 5-6 ay süreyle kalışının nedenini açıklarken, tam da bu gerçeği anlatmaktadır:
"Ciddi ve ağır bir karar (ulusal direniş savaşı başlatma kararı, Ö.O.) bir kez uygulanmaya başlandıktan sonra, artık "Ah, keşke şu yanını da düşünseydim; belki başka bir çözüm bulunabilirdi; yeniden bunca kan akmasına gerek kalmazdı" gibi duraksamalara yer kalmamalıdır.
Böyle bir duraksama, karar sahibinin vicdanında (tabii vicdanı varsa, Ö.O.) sürekli kanamaya yol açar ve onu yaptığının doğruluğundan da kuşkuya düşürür.
Ayrıca, birlikte çalışacak olanlar söz konusuydu. Birlikte çalışacak olanların da önerilenden (savaştan, Ö.O.) başka bir yol izlemeye olanak kalmadığına inanmaları gerekirdi.
Düşünce hazırlıklarında alçak gönüllü davranmak, kendini silmek, karşındakinde içtenlikli bir inanma duygusu uyandırmak şarttır.
İşte benim işgal altındaki İstanbul´da 4-5 ay süreyle kalışımın tek nedeni budur."
SONUÇ: Demokratik denetim ve sorumluluk ilkesi işlemezse, bir ulusun, devletin ve ülkenin huzur ve barış yaşamasına olanak yoktur.
PROF. DR. ÖZER OZANKAYA