İstikşafi kelimesi daha önce 2015 yılında Cumhurbaşkanının teleafuzu ile gündeme gelmişti.
Ön görüşme" anlamına gelen bu eski kelimeyi kim ne kadar anlıyor, belli değil.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, bir yabancı haber ajansına verdiği demecinde bu kelimeyi yeniden kullanmaya başladı. Kalın şunları söyledi:
"istikşafi görüşmelerde yalnızca kıta sahanlığı değil, adalar ve hava sahası meselesine de odaklanılacak. 1-2 Ekim'de yapılacak AB zirvesinde Gümrük Birliği Anlaşması ve Göç Mutabakatının güncellenmesini de bekleyoruz."
İstikşafi (ön) görüşmeler, Türkiye ile Yunanistan arasında özellikle kıta sahanlığı, ekonomik bölge ve havayla ilgili diğer Ege'deki konuları ele almak üzere 2002 yılında oluşturulmuş bir mekanizma.2016 yılına kadar 60 tur görüşme yapıldı. Ancak, 2016'daki Çipras hükümetinin 'Biz bu görüşmelere şu anda devam edemeyeceğiz' gerekçesiyle sonlandırılmıştı.
x x x
Sayın Kalın "istikşafi" kelimesini kullanınca, bunun ne anlama düşündüm, anımsayamayınca, yeniden arşive girdim. 11 Ağustos 2015 tarihinde "istikşaf" başlıklı bir yazıyı kaleme almıştım.
Yazı şöyleydi:
İSTİKŞAF
Nereden uydurdular bilemiyorum.
Türk Dil Kurumu´nun resmi intrenet sitesine girdim. Büyük sözlükten sordum. "İstikşafi sözü bulunamadı" diye yazdı ve bu kelime 26 Eylül 2006 tarihinden itibaren 146.096.921 kez söz aranmış.
Arapça desen Arapça değil.
Osmanlıca desen Osmanlıca değil.
Nerden, nasıl uydurdular?
Herkes birbirine sordu.
Bana da sordular.
Bilmediğimi söyledim.
İstikşafi kelimesi gündeme 7 Haziran´dan sonra girdi. Hükümet kurma görevinin Başbakan Ahmet Davutoğlu´na verilmesinin ardından gündeme İstikşafi kelimesi geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan´ın İstikşafi kelimesini açıklamasının ardından vatandaşlar bu kelimenin ne manaya geldiğini araştırdılar. Özellikle bu kelime Google´da 100 bin kez aratıldı.
TDK yetkilileri de bilemedi.
Ama tahmin etmişler."keşif"ten türediğini belirterek TDK tarafından yayımlanan sözlüklerde sözcüğün bu şekilde geçtiğini ve "keşif ve tahkik etmeye çalışma, etraf ve teferruatını zahire çıkarma" gibi anlamlar içerdiğini kaydetti. Sözün "istikşafi" biçiminin geçmiş dönem ve günümüz Osmanlıca sözlüklerinde geçmediğini belirten yetkililer, şunları söyledi:
"Bugünlerde gündeme ilişkin konularda sıkça geçen ´istikşafi görüşmeler´ gibi tamlamalardaki "istikşaf" ve "istikşafi", benzer durumlarda yaygın kullanılan İngilizce ´exploratory´ sözünün çevirisi; "istikşafi görüşme´ sözü ise ´exploratorytalks´ tamlamasının çevirisidir. Bu durumda ´istikşafi görüşme´ tamlaması için ´ön görüşme, araştırma-tanıma görüşmesi´ gibi anlamlar verilebilir."
Dikkat edin "verilebilir" diyorlar. Net bir şey yok.
Buna göre;
Sayın Cumhurbaşkanı, istikşafi diyene kadar "Öngörüşme" dese, ne olurdu?
Daha net, daha anlaşılır olmaz mıydı?
Ama yok, illa ki vatandaşların aklını karıştıracaklar.
Bazı din adamları konuşurken Arapça bir cümle kurarlar. Daha sonra da bunun Türkçe açıklamasını yaparlar. Özellikle de ayet ve sureleri veya peygamberin sözlerini önce Arapça ifade ederler, sonra da mealini yaparlar. Kendilerine "bilgiç" edası verirler.
İstikşaf de böyle bir şey olsa gerek.
Oysa bunlara gerek var?
´İstikşafi görüşmeler´ yerine "ön görüşmeler" kelimeleri Türk toplumuna daha çok uyar.
Bakalım önümüzdeki günlerde daha neler duyacağız, neler?
Ben de anlaşılır olması bakımından Sayın Kalın'ın demecinin mealini yapayım:
"Ön görüşmelerde yalnızca kıta sahanlığı değil, adalar ve hava sahası meselesine de odaklanılacak. 1-2 Ekim'de yapılacak AB zirvesinde Gümrük Birliği Anlaşması ve Göç Mutabakatının güncellenmesini de bekliyoruz."