Kosova, kırılgan Balkan coğrafyasının hala en sıcak bölgesi.
Ezeli Sırp - Arnavut çekişmesi Kosova zemininde Balkanlara yeniden soğuk terler döktürmekte.
Bölgeyi barut fıçısına çeviren gelişmeler, Avrupa için de istikrarsızlık kaynağı. Ancak daha öncekilerde olduğu gibi bölgede sözü geçen aktörlerbu defa da tırmanışız apturapt altına almak içinkolları sıvadı.
Kosova’nın 2008 yılında Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan etmesi, Balkanlardaki 1990’lar büyük dönüşümünün son halkasıydı.
Sırbistan, manevi kalbi saydığı Kosova’nın bağımsızlığını hiç bir zaman kabul etmeyeceğini ilan edip, tüm gücüyle tanımaları önlemeye çalıştı, hatta tehdit ve gözdağı ile(devletler hukukunda tanınma geri alınamasa da) bazılarını tersine çevirmeyi başardı.
Kosova’yı tanıyan ülkelerin sayısı, BM üyeliği için gereken üyelerin üçte ikisinin tanımış olması koşulunu yakalamak üzeredir.
Balkanların merkezinde 15 yıldır çözülemeyen, her iki tarafın ‘’milli mesele’’ saydığı siyasal kilitlenmenin yarattığı krizlerriskli tırmanışını sürdürmekte.
SORUNLAR
Geçtiğimiz aylarda, diyalog görüşmelerini kesintiye uğratan sorun,Sırbistan’la ortak gümrük kapılarında Kosova plakalarının tanınmamasına Priştine’nin misillemesiyle başlamış, Sırp yoğun bölgelerdeki protestolar çatışmalara dönüşmüştü.
Öyle ki taşkınlıkların uzadığı, iki taraf ordularının alarma geçtiği sırada Belgrad’daki Rus Büyükelçisi, Sırplara destek için Kosova sınırlarına gelmiş, çatışmalarda Rus Wagner paralı askerlerinin görüntüleri ibretle izlenmişti.
Son krizde Sırp yoğun Kuzey bölgesinde yaşandı.
Sırplar geçtiğimiz aylarda yapılan yerel seçimleri boykot etmişti. Yüzde üç katılımlı seçimlerde 30 kadar Belediyeyi Arnavut partileri kazanmıştı. Sırplar, meşru saymadıkları seçimleri kazanan belediyecilerin göreve başlamasını protesto ederek binalara girişlerini önlemiş, olaylar büyümüştü.
Belgrad, garanti anlaşmalarını hatırlatarak ABD’yi suçlayıp, Kosova sınırına yeniden asker yığmıştı.
Kosova Başbakanı Albin Kurti’nin belediyeleri göreve başlatma talimatı üzerine gerilen ortamda Sırbistan hiç istemeden ABD ve NATO ile karşı karşıya geldi.
Rus Dışişleri Bakanı Lavrov Balkanlar patlayabilir tehdidini savururken, AB ve NATO çok geçmeden tarafları yeniden masaya çekmeyi başardı.
Osmani ve Vuçiç, diyalog çağrılarına uyarak, Avrupa Siyasi Topluluğu Moldova zirvesi marjında bir araya geldi.
AB’nin yerel seçimlerin Sırp çoğunluğun katılımını da sağlayacak şekilde yenilenmesi için çaba gösterdiği ve bir ölçüde mutabakat sağlandığı duyuruldu.
TÜRK ASKERİ
Kosova'nın kuzey belediyelerinde Sırplarla Uluslararası Güç arasında çıkan arbedede çok sayıda KFOR askerinin yaralandığı rapor edildi.
NATO’nun Türkiye’den de asker talebi üzerine, 25 yıldır Kosova’da görev yapmakta olan askeri birliğimize ilaveten bir komanda taburu gönderilmesi kararlaştırıldı.
Sultan Murat Kışlasındaki Türk Temsil heyetinde konuşlandırılacak olan Lüleburgaz komando taburunun Prizren’e intikalinin başladığı, duruma göregerilimli bölgelere geçeceği bildirildi.
Komando taburunun, Sırbistan ve Rusya’nın statüsünü tartışmalı saydığı, Sırp yoğun Kuzeyde görevlendirilmesinin yeni hassasiyetler yaratması mümkündür.
Türk askerinin, önyargılı veöfkeli Sırp milisleri ile muhtemelen aralarına karışmış olan Rus Wagner unsurları ilesıcak temasınının kaçınılmaz olacağı hesaba katılmalı.
UKRAYNA SENDROMU
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile alt üst olan uluslararası dengeler Balkanları daha hassas bir konuma getirdi diyebiliriz.
Ukrayna krizi, kritik coğrafyalara sendrom yaşatan bir dönemi başlatmış olup Balkanlar bundan etkilenecek olan en yakın bölgedir.
Rusya’nın askeri sıkışmışlık ve psikolojik hezimetten çıkış olarak dikkatleri Balkanlara çekmesi mümkündür.
Rusya’nın Kırım ve Donbaslara gösterdiği etnik ilgiyi Transdinyester’le sürdürmesi halinde, tehlike Moldova üzerinden Balkanlara uzanabilir.
Balkanların maruz kalacağı etnik kargaşa, Ukrayna’dan daha şiddetli doğu-batı vesayet savaşlarına, sonucu kestirilemeyecek sınır değişiklikleri ve dramatik kitle göçlerine yol açabilecektir.
Soğuk savaş rüzgârları bölgeye ulaşamadan Balkanların AB şemsiyesi altında toplanmasını içeren senaryoya hız kazandırılması Avrupa’nın da yararına olur.
Ukrayna sendromu, Balkanların Batı ile entegrasyonunu hızlandırabileciği gibi etnik iç savaşları da körükleyebilir.
30 yıl sonra hala istikrarsızlık ve etnik sorunlara çözüm aranıyor olması, bİr bakıma AB’nin çaresizliğini degöstermektedir.
Rusya’nın daha fazla nüfuz kazanması ise Balkanlardaki Batılı proje ve girişimlerin tamamını akamete uğratabilecek olup başta NATO ve AB olmak üzere Batının itibar kaybı venüfuzunun kırılmas ıanlamına gelecektir.
