Yılmaz AYDOĞAN / BÖYLE GİTMEZ!


‘MİLLİ DEVLET’TEN ‘RANTİYE DEVLET’E (16)

KATILIMCI DEMOKRASİ OLMADAN HİÇ OLMAZ -3-


KATILIMCI DEMOKRASİ OLMADAN HİÇ OLMAZ -3-

Mustafa Kemal Paşa, “Ben bir karar aldım. Herkes buna uyacak!” dememiştir. Öyle ki kongre başlangıcında 38 delegenin 25’i, (Bazı kaynaklar delege sayısını 41 olarak verir) Amerikan mandasına sıcak bakarken, sonuçta, “manda ve himaye” önerisi reddedilmemiştir.

Burada gözden kaçırılmaması ve üzerinde durulması gereken birinci husus, “Meşruiyete azami dikkat,” ikincisi ise “Demokratik katılıma özen ve saygı gösterilmiş olmasıdır.”

Sivas’taki Anadolu ve Rumeli Müdafaayı Hukuk Derneği’nin Büyük Kongresi üzerinden 102 koca yıl geçmiştir. Geride kalan yüz yıl boyunca, “Demokratik Katılım” uygulaması geleneğimizin giderek kırpıla kırpıla sonuçta, seviyemizin göstermelik hale geldiğini görürüz.

Yaptığım yüzeysel bir araştırmada, 1919–1955 tarihleri arasında siyasal partilerimiz büyük kongrelerinin ortalama 7 (yedi gün), 1956–1969 tarihleri arasında bu sürenin ortalama 2-3 (iki-üç) gün, günümüzde ise artık sadece 1 (bir) gün süreli olduğu; bu bir gün içerisinde gündemin tamamlandığı, “tartışmasız oylamalarla” kararlar alındığı(!), tarafımdan tespit edilmiştir.

Yazılı kaynaklardan edinebildiğim bilgilerle, Türkiye’de Cumhuriyet dönemi boyunca siyasal partilerin Kurultay/Büyük Kongre sürelerini özetle bilgilerinize sunmak isterim.

Birinci Dönem (1923 – 1955 Yılları):

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Kurultayları:

  • 15 – 22 Ekim 1927 Birinci Kurultayı                          8 (sekiz) gün
  • 10 – 18 Mayıs 1931 İkinci Kurultayı                          9 (dokuz) gün
  • 9 – 16 Mayıs 1935 Üçüncü Kurultayı                        7 (yedi) gün
  • 17 Kasım – 4 Aralık 1947 Altıncı Kurultayı                19 (on dokuz) gün

Demokrat Parti (DP) Büyük Kongreleri:

  • 7 – 11 Ocak 1947 Birinci Büyük Kongresi                4 (dört) gün
  • 20 – 25 Haziran 1949 İkinci Büyük Kongresi            6 (altı) gün
  • 15 – 20 Ekim 1951 Üçüncü Büyük Kongresi            6 (altı) gün
  • 15 – 20 Ekim 1955 Dördüncü Büyük Kongresi        6 (altı) gün

 

İkinci Dönem (1956 – 1969 Yılları):

  • 16 – 17 Ekim 1964 CHP On Altıncı Kurultayı           2 (iki) gün
  • 27 – 29 Kasım 1964 AP Büyük Kurultayı                  3 (üç) gün
  • 20 – 24 Kasım 1967 TİP Malatya Büyük Kongresi   3 (üç) gün
  • 8 – 9 Şubat 1969 CKMP/MHP Adana Kurultayı       2 (iki) gün

 

Üçüncü Dönem (1970 ve Sonrası Yıllar):

Yaptığım araştırma esnasında 1970 yılı ve sonrasında, bilgisine ulaşamadıklarım hariç, bir günden uzun süreli büyük kongre olarak sadece üç CHP Kurultayı tespit edebildim:

  • 23 - 24 Mayıs 1998                   Yirmi Sekizinci CHP Kurultayı        2 (iki) gün
  • 30 Haziran/1 Temmuz 2001     Yirmi Dokuzuncu CHP Kurultayı    2 (iki) gün
  • 22 – 23 Mayıs 2020                  Otuz İkinci CHP Kurultayı               2 (iki) gün

1970’li yıllardan itibaren, “Siyasal parti kurultaylarının bir günlük sürede başlayıp bittiğini, parti politikalarının tek adam parti genel başkanı ya da onun yakın çevresindeki 3-5 kişilik seçkinler tarafından belirlendiğini; partili üyelerin karar almaya katılımını bırakın, görüş dahi belirtemediklerini,” söylemek yanlış olmayacaktır.

Delegeler seçimlerde oy kullanmakta, ancak genel başkan tarafından belirlenen ‘Blok Liste’lere oy vermeye zorlandıklarından aday belirlemede ve yönetici seçiminde etkili olamamakta, dolayısı ile siyasal partilerimizde parti içi demokrasi işlememektedir.

Siyasal partilerimizde parti içi demokrasi yoktur, kaybolmuştur. Parti içinde uygulanmayan demokrasi, söz konusu parti iktidara geldiğinde, ülke yönetiminde uygulanabilecek midir? Yoruma gerek yok. Uygulamalar hepimizin bilgisi altındadır!

Bunun çaresi, siyasi parti büyük kongrelerinde/kurultaylarında, alt komisyonlarda görüşülüp tartışılmayan önerilerin genel kurulda oylanmasının yasaklanması ya da en azından zorlaştırılmasıdır.

Ayrıca:

  • Siyasal partilerde, mahalle temsilciliğinden başlamak üzere, her kademede “seçim” zorunlu kılınmalı,
  • Parti organlarına atama işlemi, kanunda tanımlanan zorunlu haller dışında, yasaklanmalı,
  • Her kademe siyasal parti faaliyeti yargı denetimine açılmalı,
  • Seçimlerde “Blok Liste” uygulaması yasaklanıp “Çarşaf Liste” uygulaması zorunlu hale getirilmelidir.

Böylece, siyasal partilerde genel başkanların ve ona bağlı hiziplerin partiye tahakkümünün önüne geçilerek, aykırı seslerin de yönetimde yer alması sağlanmış; siyasal kararlar üyelerin yani halkın görüş ve önerilerinden kaynaklanmış; “demokratik katılım” ilkesi hayata geçirilmiş olur.

Ancak böyle bir uygulama demokrasimizi çağdaş esas ve ölçülere getirir. Başka da yolu yoktur.

 

 

YAZARLAR

  • Perşembe 24.1 ° / 11.6 ° Güneşli
  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • BIST 100

    8806,72%-0,01
  • DOLAR

    32,25% 0,26
  • EURO

    35,08% 0,67
  • GRAM ALTIN

    2270,84% 0,79
  • Ç. ALTIN

    3854,72% 0,51