PROF. DR. FİKRİ AKDENİZ - BİLİM DÜNYASI


MONA LİSA TABLOSUNUN GİZEMİ VE ALTIN ORAN


“Yokluğuyla fark edildi” başlığı ile Cumhuriyet Gazetesinin 10.4.2022 günü Pazar ekinde yayınlanan Serra Rodoplu’nun yazısını okuduktan sonra bu yazıyı yazmaya karar verdim. Bu yazıda Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük sanatçılarından ve dehalarından Leonardo da Vinci’nin Dünyaca ünlü eseri Mona Lisa tablosu 1503-1506 yılları arasında yapılmış ve daha sonra 1519 da tamamlanmıştır.    Napolyon resmi çok beğendiğinden bir süre sarayında tuttu. Sonra resim Louvre Müzesi’ne koyuldu. Louvre yönetimi için bir resmin, diğerlerinden daha özel kabul edilmesi ve ayrıcalık tanınması olacak iş değildi. Yıllarca ona da eşit işlem yapılması için uğraştılar. Ancak bir takım popüler olaylar resmin dünyaca ünlü olmasına neden oldu. Tabloyu 1911 yılında eski bir Louvre müzesi çalışanı çaldı. 1913’te satmaya çalışırken yakalandı. Çalınmadan önce etrafındaki onlarca eserin içinde pek de önemsenmediğini biliyor muydunuz?  Bu eserin ünü bütün Dünyaya nasıl yayıldı?  Mona Lisa bugün, kurşun geçirmez ve havası ayarlanmış özel bir cam koruma içinde sergileniyor. Peki neydi Mona Lisa’yı bu kadar özel kılan?  Resmin bu kadar ünlü olması onun değerini arttırmıyor. O fotoğrafını çekip unutacağınız ironik bir obje değil, mümkün olsa gözlerine bakarak saatler geçirebileceğiniz bir başyapıt. 

Bu yazımızla eserin sanatsal önemini ve ayrıcalıklı özelliğini vurgulamak istiyorum. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de matematikçiler ve sanatçılar yeteneklerini görsel eserler üzerinde güzel işler yaratmak için bir araya getiriyorlar. Bazı ressamlar çalışmalarında matematiğin gücünü kanıtlamak amacındadırlar. Çizimlerini ve bu çizimler için kullandığı formülleri bu yönde kullanmaktadırlar. Tüm zamanların en ünlü portrelerinden biri olan Mona Lisa'nın büyüleyici kaşları ve bakışlarının ardında, Leonardo da Vinci, Öklid gibi eski çağların matematiksel keşiflerinden miras kalan aksiyomatik sırları kullandı. Rönesans dönemi ressamı Leonardo Da Vinci’nin (1452-1519) geometrik taslaklarına ve altın oran (kutsal oran) uyumlu tablosunda matematiksel modellemelerin dünyayı daha güzel bir yere dönüştürdüğünü fark edeceksiniz. İnsanlık tarihinin en iyi resimlerinden biri kabul edilen Mona Lisa altın oran uyumlu bir tablodur. Leonardo’ya göre “Bilimle sanat, mantıkla hayal gücü arasında denge geliştirir” Mona Lisa'nın yüzü, alnının genişliğinin, başının üstünden çenesine kadar olan uzunluğuna oranına göre, mükemmel bir altın dikdörtgendir. (Altın dikdörtgen: kısa kenarı 1 birim, uzun kenarı 1,618  birim olan dikdörtgendir)

Altın oranın sayısal değeri 1,618 dir. Altın oran değeri doğada bir bütünün parçaları arasında gözlemlenebilen ve yüzyıllarca sanat ve mimaride uygulanan ve göze son derece hoş gelen geometrik ve sayısal bir oran bağlantısıdır. Mona Lisa tablosu antik dönemden beri bilinen altın oranın ilk kullanılan eser olması açısından Rönesans döneminin en ilgi çeken eserleri arasında olmasına neden olmuştur. Mona Lisa'da Altın Oran nasıl kullanılıyor? Altın Oran, Mona Lisa'da Leonardo DaVinci'nin disiplinler arası sanat felsefesini insan yüzleri üzerinden tasvir etmek için kullanılır.

Gizemli güzellik: Mona Lisa’nın çizgilerinde ve tebessümünde gizli bir sırrı barındırdığı tarih boyunca en çok tartışılan konulardan biri oldu. Tablodaki kadının yüzünün kime ait olduğu hala gizemini korumaktadır. Yüz ifadesindeki belirsizlik, kompozisyonundaki anıtsallık, atmosferdeki ilginçlikler, tablo hakkındaki çalışmaları devam ettirmektedir.  Mona Lisa’nın yüzü etrafında bir dikdörtgen çizelim. Sonucun: Altın dikdörtgen olduğu görülecektir (Şekil 1). Ayrıca resmin kendisi de altın dikdörtgen içindedir. Tabloda boyundan ellerin yukarısına kadar, ellerin altından elbisenin göğüslerin üstündeki kısmına kadar altın dikdörtgen biçimleri vardır (Şekil 2). Üçüncü ve dördüncü tablolarda altın dikdörtgen içinde altın sarmal görülmektedir.

Leonardo da Vinci’nin Mona Lisa resmi: Nerede : Louvre MüzesiParisFransa Boyutu : 77 cm x 53 cm

Şekil 1                                               

Şekil 2

 

 

Şekil 3                                                                     

Şekil 4

Da Vinci'nin her tablosu altın oranların açık kanıtını göstermez. Sonuç olarak Matematik sanatta bir güzellik ölçütü olarak kullanılmaktadır “Matematiğin yalnız formüller içerdiğini düşünürseniz yanılırsınız”     DOSTÇA KALIN!...

 

YAZARLAR

  • Perşembe 24.1 ° / 11.6 ° Güneşli
  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • BIST 100

    8806,72%-0,01
  • DOLAR

    32,25% 0,26
  • EURO

    35,08% 0,67
  • GRAM ALTIN

    2270,84% 0,79
  • Ç. ALTIN

    3854,72% 0,51