(DEFTER) Büyükelçi Hasan Sevilir AŞAN


SOĞUK SAVAŞ ÖZLEMİ

‘’Tek kutupluluğun hegemonya avantajını tam olarak kullanamayan ABD, ne sert, ne yumuşak, ne de akıllı güç kulvarlarındaarzu ettiği etkiyi yaratamadı’’


 

 

İki kutuplu dünyanın bir ayağının Berlin Duvarıyla birlikte çökmesi ile başlayan tek kutuplu yenidünya düzeni, beklenenin aksine ayakta kalan kutbauzun vadede pek de avantaj sağlamamış görünüyor.

Tek bacaklı kutbun artık dengesini yitirmeye başladığı günlerdeyiz.  ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinde yaşananlarve Çin’e yönelik hesapsız siyasi manevralarındabu dengesizlik daha belirgin hale gelmiştir.

Doğu ve Batının soğuk savaş yıllarında boğaz boğaza didişme içinde olduğu dönemde bloklar yekdiğerini kendi varlığına tehdit olarak göstererek, kendicoğrafyalarında mutlak hâkimiyetin tadını çıkarmıştı.

Tek küresel güç kalan ABD, artık kendisini frenleyecek bir rakibi de olmamasına rağmen,yaşadığı rehavet ve yanlış hesaplar sonucunda hegemonluğunu sürdüremez duruma düşmüş görünmekte.

Bu koşullarda yeni bir soğuk savaş ve dış mihrak tehdidican simidi olabilecektir.

 

TEK KUTUP

ABD hegemonyası Demir Perdenin yıkılışından sonraoluşan tek kutuplu yenidünya düzeni ile başlamıştır.

Orta Doğu’da sınırsız güç gösterisi ve Körfez savaşı bu döneme tekabül eder.

Tek Kutup hegemonu ABD, siyasi, ekonomik ve kültür değerlerini bu yıllarda yeni coğrafyalara da yaymaya başlarken bunun diğer medeniyetlere benimsetilmesi yolunda ‘’küreselleşme’’dayatması icat edilir ki bu gayret hala devam etmekte.

 

11 EYLÜL

Amerika’nın ilk kez kendi topraklarında saldırıya uğradığı, komplo teorileri hala tartışılan 11 Eylül terör saldırısı yeni bir dönemi başlatır.

El Kaide, Taliban damgalı, ABD güvenlik algısını temelinden sarsan saldırının üzerinden çok geçmeden ‘’terörizmle küresel mücadele’’eksersizi başlar, ilk ağızda Afganistan, ardından da Irak işgali gelir. Uluslararası hukukun rafa kaldırıldığı, insanlık suçu oransız cezalandırmaların adresi Guantanamo ve medeniyetleri çatıştıran Huntington teorileribu dönemin ürünleridir.

Bu eksersizde çatışmayan medeniyetler bile zorla karşı karşıya getirilmeyeçalışılmakta.

 

ARAP BAHARI

ABD karşıtı rejimleri ayıklama,Arap coğrafyasını demokrasi baharına kavuşturma fikri uzun süre gündemdedir.

Büyük Orta Doğu Projesi (BOP) ile iç içe gelişen bu yaklaşımın hedefinde ne pahasına olursa olsun Suriye, Libya ve İran’daki dik başlı rejimlerin sırayla imhasıdır.

Ancak denklem,araya sürpriz şekilde Irak’ın girmesiyle bozulur.

İsrailliler, Irak’ın işgalini, Suriye, Libya ve İran’ın pasifize edilmesini geciktiren, beklenmeyen bir vaka olarak tanımlar.

Amerika Irak’ta olduğu gibi ikna edebildiği ülkeleri, bölgeye demokrasi getirme adına bu coğrafyada insani dramlara yol açan sıkıntılı operasyonlara girişir.

Ülkelerin parçalanıp, kukla rejimlerin kurulup iç savaşların tetiklendiği Arap Baharlı BOP operasyonları birçok ülkeyi eski düzenlerini mumla aratacak ölçüde tarumar eder.

Bugün işgal altındaki, iç savaşlı Suriye ve Libya’da taşlar yerlerine oturtulamadığı gibi İran da ateş çemberinin içine çekilememiştir.

 

KÜRESELLEŞME

Tek kutupluluk şansını avantaja çeviremeyen ABD, ne sert, ne yumuşak ne de akıllı güç kulvarlarında arzuladığı mutlak etkiyi yaratamamıştır.

Bilişim teknolojisi ve kitlesel refleksler hegemonyanın yanlışlarına seri şekilde karşı koymaktadır.

Çevre bilinçli yeşiller,iklimciler,küresel nöbetteki internet iletişim dünyası ve sosyal medya ABD için denetimi imkânsızbir karşı kuvveti oluşturmuştur.

Hâkim güç, birçok şeyi yönlendirip istediği yöne evirebilse de çevreci hareket ve bilişim teknolojisi ile baş edememiş, ışık hızındaki iletişim ağıyla yayılan itiraz ve karşı duruşları önleyememiştir.

 

ÇİN DOSYASI

ABD siyasi kadroları değişse de Çin dosyası aynı kalmakta.

Özellikle ekonomik atılımları tehlikeli görülerek,etki alanını Batı coğrafyalarına genişletme endişesi soğuk terler döktürmekte.

Çin’i değiştiremeyen ABD, daha önce Rusya’ya yaptığı gibi her alanda her fırsatta Çin’i kuşatıp, elini kolunu bağlama çabasındadır.

Geleneksel ticaret savaşları ve engellemelere ilaveten son dönemlerde Pandeminin sorumlusu olarak Çin yaftalanmaya çalışılmış, CIA güdümünde oluşturulan (ABD, Kanada, İngiltere, Avustralya, Yeni Zelanda)Beşgöz İstihbarat teşkilatı ve Afganistan hezimetinin ardından alelacele gündeme gelen ABD, İngiltere ve Avustralya(AUKUS) Güvenlik Paktı ile soğuk savaş cepheleşmesinin önü açılmıştır.

Yıpranmış, yorgun hegemon için dış mihrak ve yeni bir soğuk savaş tehdidi can simidi olabilecektir.

Öte yandan tek kutup tasarruflarından endişe duyan kitlelerin tercihi de birbirine göz açtırmayan soğuk savaşlı düzene kayabilir. (Devamı gelecek)

YAZARLAR

  • Perşembe 24.1 ° / 11.6 ° Güneşli
  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • BIST 100

    8806,72%-0,01
  • DOLAR

    32,25% 0,26
  • EURO

    35,08% 0,67
  • GRAM ALTIN

    2270,84% 0,79
  • Ç. ALTIN

    3854,72% 0,51