Sonuç
Her devlet kurumu gibi, üniversitelerin ve öğretim üyelerinin varlıklarının sebebi içinden çıktıkları topluma hizmet etmektir. Üniversite öğretim üyeleri, bilimin ve bilim insanlarının itibarını düşüren bilgicilik oynama, bilgiçlik taslama ve hatta taassup ve önyargılarına bilim kılıfı geçirerek halka ve birbirlerine tahakküm etme gayretlerine son verip bilimi halkın hizmetine sunmanın yollarını aramalıdırlar. Üniversitelerin akademik unvan sistemi de bu tür hizmetleri teşvik edecek şekilde değiştirilmelidir. Hiç şüphe yok ki bu millet, kendisine samimî olarak hizmet edenleri tanır ve onları baştacı eder.
Türkiye’de artık başta üniversiteler olmak üzere tüm kurumlar neyi ne için ve hangi maliyetle yaptıklarını sorgulamalı ve mevcut kaynaklarıyla ülkeye en iyi nasıl hizmet verebileceklerinin muhasebesini yapmalıdır. Tüm kurumlar kendi kısır gündemlerine değil, ülkenin gerçek gündemine odaklanmalıdır. Ülke ekonomisinin kritik ihtiyaçları belirlenmeli ve üniversitelerin tek başlarına veya başka ilgili kurumlarla işbirliği halinde bu ihtiyaçları nasıl karşılayabileceği araştırılmalıdır. Büyük problemlerin çözümü, büyük takımların kurulmasını gerektirir. Bu yüzden sanayi, devlet kurumları ve yükseköğretim kurumlarının ileri gelenleri beraberce bir yol haritası oluşturmalı, öncelikler belirlenmeli ve üniversiteler bu oluşumda üzerlerine düşen görevi yerine getirmelidir. Üniversiteler, bireysel yayın çıkarmaya yönelik çok sayıda küçük proje yapmaya dayalı cılız yapıdan çıkarılıp, Türkiye ekonomisinin verimliliğinin ve rekabet edebilirliğinin arttırılmasında aktif rol alan faal oyuncular haline getirilmelidir. Böylelikle bilim ve bilim insanları layık oldukları saygın konuma gelecek, üniversiteler problemli değil problem çözen kurumlar olacak ve ülke gerçek demokrasiye bir adım daha yaklaşacaktır. Bunu ABD yaptı, Japonya yaptı ve Güney Kore yaptı. Biz de pekala yapabiliriz!..
ÜNİVERSİTELERDE UYULMASI GEREKEN EVRENSEL KURALLAR
Franco döneminde bir üniversitenin rektörü olan ünlü edebiyatçı ve felsefeci Miguel de Unamuno ( 1864-1936) bir konuşmasında der ki: “ Üniversite bir akıl mabedidir. Ben de bu mabedin yüksek rahibiyim”(1,ss:287). Bir “bilim mabedi” olan üniversitelerin de yazılı olmayan kuralları vardır. Bu kurallara evrensel ya da altın kurallar diyebiliriz. Doğal olarak her üniversitede her öğretim üyesinin bilinçaltına yer etmesi ve bir yaşam felsefesi yapması gereken bu kurallar, aynı zamanda bir üniversitenin temel niteliklerinin de bir ifadesidir. Söz konusu kuralların neler olduğu bu yazının konusunu oluşturmaktadır.
Birinci kural: Bir Sevgiye, Bir İnanca, Bir Aşka Sahip Olmaktır. Bu mabette yaşayanlar, gerçeği sevmek ona inanmak, hatta ona âşık olmak zorundadır. Temel görevleri, gerçeği aramak, buldukları sandıkları gerçekleri yeniden irdelemek ve gerçek olduğuna iyice emin oldukları bilgileri öğrencilere, ulusuna ve insanlığa aktarmak olmalıdır. Çünkü gerçek kutsaldır. Gerçeği aramak kutsal bir iştir. Bu nedenle her üniversite bir “mabet” ve her bilimsel çaba da bir “ibadettir”.
İkinci Kural: Dürüst Olmaktır. Bu mabetteki insanlar kendilerine karşı, meslektaşlarına karşı, öğrencilerine karşı, topluma karşı ve en önemlisi de gerçeğe karşı dürüst olmak zorundadırlar.
Üçüncü Kural: Çalışkan Olmaktadır. Üniversitenin akademik mensupları sistematik bir çalışma yöntemini benimsemiş; yorulmak ve durmak bilmeyen, gece-gündüz, sabah akşam Üniversite de evde sürekli çalışan kişiler olmak zorundadır. Çalışmayı en kutsal bir ibadet olarak benimsemelidirler.
Dördüncü Kural: Kuşkucu Olmaktır. Gerçeğin peşinde koşanlar onu elde ettiklerinden hiçbir zaman emin olmamalıdırlar. Ellerindekinin “hakiki gerçek olup olmadığını, yani ulaştıkları bilginin topluma ya da doğaya uygun olup olmadığını sürekli olarak denetlemelidirler.
Beşinci kural: Aklın üstünlüğüne, birlik ilkesine, düşünce özgürlüğüne, gerekircilik ve hoşgörüye dayanan bilimsel etiğe sahip olmaktır. Bu, bir “Bilim Mabedi” nde bulunması gereken olmazsa olmaz kurallardan biridir.
