Alkol sağlığa zararlıdır.
İçki bütün kötülüklerin anasıdır.
Ancak birçok fani ‘’yasak meyve tatlıdır’’ özdeyişini doğrularcasına bu yasaklıyı tatmaktadır.
***
Son pandemi kapanması öncesinderesmen ilan edilmeyen bir alkol satış yasağı akıl oyunları hamleleriyle uygulanmaya çalışılmıştı.
Ancakbaşta hesaba katılmayan toplumsal tepki karşısındaiçinde alkol sözcüğü geçirmeden, böyle bir yasak olmadığıilan edilmişti.
İşin tuhaf tarafı sözlü dayatmayla başlatılanyasağınresmi açıklama ile sonlandırılmasıydı.
***
Şeriat çağrışımlı alkollü içki yasağı tartışmaları, bazı yurtdışı görevlerimde şahit olduğum tebessüm ettiren yasakuygulamalarını hatırlattı.
PAKİSTAN
Alkollü içki yasağı olan Pakistan’da sadece Hristiyan yabancılara serbesti tanınmıştı. Otel, restoran ve havaalanlarında gayrı Müslümlere pasaportlarına bakıp içki servis edilirdi.
1980’li yılların başında görev yaptığım Hindistan’a doğrudan uçak seferi yoktu, gidiş ve dönüşlerdeKaraçi üzerinden uçar, gecikmeler, iptaller nedeniyle Karaçi’de günlerce beklediğimiz olurdu.
Pakistanlılar sıkı yasaklar karşısında el altından temin ettiği veya evde yaptığı içkilerle idare eder, her yıl yüzlerce kişinin yanlış alkollü içkiden zehirlendiği duyulurdu.
Pasaportumuzu gösterdiğimizde bize servis yapmazlar ancak Türk Hristiyan olduğumuzu söyleyince, çoğu kez sempatik jest ve mimiklerle ‘’yutmadık’’ anlamında gülümseyerek dostluğumuzyüzü suyu hürmetine bir iki kadeh bir şeyler verirdi.
HİNDİSTAN
Hindistan’da,tapınaklar, ibadethaneler ve ilan edilen günler dışında genel alkol kısıtlaması yoktu. Müslüman yoğunyerleşimlerde içki bulmak zor olurdu.
Ülke genelinde uygulanan ‘’drydays’’ denilen içkisiz günlerde alkol satılmaz veorta yerde içilmezdi. DryDays günleri takvimi önceden ilan edilirdi. Festival, seçimler, milli günler, ulusal yas ve anma günlerini kapsar, eyaletlere göre farklılık gösterebilirdi.
Hindistan’da en çok alkol tüketiminin bu yasakları günlere isabet ettiği, yasakların toplumsal psikolojisine örnek olarak anlatılırdı.
Yasaklı günlerin Hint içkisi, içine çaktırmadan alkol eklenen ‘’Kanci’’ isimli pancar, havuç, hardal karışımı, şalgam suyuna benzeryerel meşrubattı. Ağır fermente aroması alkol kokusunu bastırırdı.
Sahte içkidençok sayıda ölüm vakasısıkça duyulurdu.
LİBYA
1980’lerin sonlarında Trablus’taydık. Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesinde alkollü içki yasaktı veağır cezalara tabiydi.
Öyle ki evlerde alkol yapılamasın diye şeker azar azar satılır, hurma, üzüm gibi şekerlimeyvelerin satışı denetlenirdi.
Libyalılar, alkole dönüşebilecek her türlü ürünü düdüklü tencere ve bakır borularla işlemden geçirirdi.Bu dönüşümü sağlayan sekiz metrelik ince bakır borular suç unsuru sayılırdı.
Etil ve metil alkol dengesini tutturamayan çok sayıda Libyalının zehirlendiği, gözlerini kaybettiği görülürdü.
***
Diplomatlar o zaman pek revaçta olan Avrupa katalog mağazalarından,kargo listesinde deklare etmeden içki ısmarlar veya seyahatlerinde bavullara koymadan, elde taşıyarak getirirdi.
Trablus Gümrüğü diplomatik kargo içinde şişe tespit ettiğinde bunları demir çubuklarla dışarıdan ustaca delerdi.Bu işlem sırasındacaydırıcı olsun diye elektronik eşyaya ve gıda ürünlerine özellikle zarar verilirdi.
Fransız Büyükelçiliğini arayan Gümrükçülerin ‘’piyanonuz su akıtıyor’’ şeklindeki esprisi bu dönemlerde anlatılırdı.
Misurata Türk şantiyesinde çalışan Şahin Bey ve eşinin yaptığı envai çeşit likörTürklerin favorisiydi.
Kapalı olan Tunus sınırı açıldığında diğer diplomatlarlahafta sonları Cerba Adasına geçer arabalarımız dolu dolu dönerdik.
Bir defasında Ankara’da görev yapmış Libyalı diplomatlar, mesleki dayanışma göstererek Büyükelçiliğimizebir bidonşarap yollamıştı.
Yasak ne yerliye ne de yabancıya işlemezdi.
İRAN
İran’da da Libya Cemahiriyesi gibi alkol yasağı vardı.
1990’larda, tarihte şairleriyle meyhaneleriyle ünlenmiş bir kadim Azeri şehri olan Tebriz’deydik.
Bir zamanlarÖmer Hayyam’a bade sunan güzellerin resmedildiği, halılara işlendiği sanatsever şehir.
Hayyam’a bade sunan güzel sevgili yıllarca Türkan Şoray suretinde halılara dokunmuştu. Biz Hülya Avşar, Sibel Can dönemine rast gelmiştik.
***
İran yaşam tarzı mollaların çizdiği yapay sınırlara göre şekillenmişti. Kitleler, dayatılanlara ayak uydurmuş gibi görünse de bambaşka bir yaşantı sürerdi.
İranlılar ‘’eskiden evde ibadet edip dışarıda eğlenirken şimdi evde eğlenip dışarıda ibadet ediyoruz’’ der.
Dışarıdaen fazla alkolsüz bira ile eğlenen halk evlerde içkininher türlüsünü özenle üretip, tüketirdi. Yasak meyve istisnasız burada da çok tatlıydı.
İran Ermenilerigenel yasağa tabi ise de ticaretini yapmamak şartıyla nispeten rahattılar. Alkollü içki bulundurmalarına ses çıkarılmazdı. HırsızlarınErmeni evlerine elektronikten çok‘’şişe’’için gittiği anlatılırdı.
Yabancı misyonlarihtiyaçlarını Doğubayazıt’tansağlardı.Ana caddedeki içki satan birkaç dükkân Tahran’dan konvoy halinde gelen diplomatlarının hücumuna uğrar, kasalarla satış yapardı.
Alkol yasağı İran’da da işlemezdi.
Mollalar rejimi tüm ayrıntılarına vakıf olmasına bilmesine rağmen olana bitene göz yummak zorunda kalırdı.
***
Alkollü içki yasakları karşısındaki toplumsal refleks istisnasız her coğrafyada tersine işleyen sonuçlar doğurmuştur.Son alkol yasağı yanlış alarmının Ramazan ayı olmasına rağmen içki satışlarını patlatması bunu doğrulamaktadır.
Baskıcı,şeriatçı düzenlerinkorku salan cezaları,kitleleri yasaklarla çizilmeye çalışılanhizalarasokamadığı gibi aksine kendilerini ikiyüzlü riyakâr durumlara düşürmüştür.
Yasak dayatması yerine alkolün insan sağlığına verdiği zararın anlatılması elbette daha rasyonel bir strateji olmalıdır.
