TBMM Genel Kurulu, CHP listelerinden seçilen milletvekillerinin verdiği "Muğla'nın Milas ilçesi İkizköy Mevkiindeki Akbelen Ormanında yaşanan olaylar hakkında genel görüşme yapılması" önergesini ele almak üzere olağanüstü toplandı.
Genel Kurul Meclis Başkanvekili Celal Adan başkanlığında toplandı. Adan, yapılan elektronik yoklamada, toplantı yeter sayısının bulunduğunu belirtti.
Genel Kurul'da genel görüşme önergesinin okunmasının ardından söz alan Saadet Partisi Grup Başkanvekili İstanbul Milletvekili Bülent Kaya, Meclis'te oturma düzeninin 6 partiye göre ayarlanmasının ardından görüşmelere geçilmesini talep etti.
Meclis Başkanvekili Celal Adan da toplantının olağanüstü bir toplantı olduğunu hatırlatarak, genel görüşme önergesinin görüşülmeden başka bir konunun görüşülemeyeceğini anımsattı. Adan, konunun Meclis Başkanının da bilgisi dahilinde olduğunu, çözüm için çalışmaların yürütüldüğünü söyledi.
Daha sonra genel görüşme önergesi üzerinde ön görüşmelere başlandı. Adan, önerge üzerinde ilk sözü Saadet Partisi Grup Başkanvekili İstanbul Milletvekili Bülent Kaya'ya verdi.
MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, TBMM Genel Kurulunda, CHP listelerinden seçilen milletvekillerinin verdiği "Muğla'nın Milas ilçesi İkizköy Mevkiindeki Akbelen Ormanında yaşanan olaylar hakkında genel görüşme yapılması" önerisi üzerinde partisi adına yaptığı konuşmada, enerjinin bütün insanların ihtiyacı olduğu kadar, ülkelerin ekonomik kalkınması ve sosyal refahı için çok önemli bir faktör olduğunu belirtti.
Türkiye'nin enerjide büyük ölçüde dışa bağımlı olduğunu bildiren Akçay, Türkiye'de 2022 yılında elektrik üretiminin yüzde 34,6'sının kömürden, yüzde 22,2'sinin doğal gazdan elde edildiğini anımsattı. Akçay, enerjide dışa bağımlılığın önlenmesinde yerli kömürün payının büyük olduğunu vurguladı.
Ukrayna-Rusya savaşı nedeniyle başta Avrupa olmak üzere birçok ülkede enerji arz güvenliği sorununun gündeme geldiğini anımsatan Akçay, kömür ve madencilik faaliyetlerinin yeniden hız kazandığını, kömür kaynaklı elektrik üretiminin arttığını söyledi.
3 bin 100 kişinin istihdam edildiği Yeniköy Kemerköy Santrallerinde yerli kömür kullanıldığının bilgisini veren Akçay, bu santrallerin Türkiye'nin elektrik ihtiyacının ortalama yüzde 2,5'ini sağladığının, 2 milyondan fazla hanenin elektrik ihtiyacını karşıladığının altını çizdi.
Akçay, "Santrallerde elektrik üretimi yerli linyitten yapıldığı için cari açığın azaltılmasına her yıl ortalama 1 milyar dolar katkı sağlamaktadır. Yeniköy Kemerköy Santralleri enerji arz güvenliğimiz için stratejik bir öneme sahiptir. Ancak bu santraller ne kadar stratejik olursa olsun kanunlara uygun hareket edilmesi, insan sağlığı, doğa ve çevreye zarar vermemesi gerekmektedir. Gerekli önlemler alınmadığı takdirde termik santrallerin insan sağlığına, doğaya ve çevreye bazı zararları olmaktadır. Termik santralleri bu açılardan değerlendirmek gerekir." diye konuştu.
Üretimin sona erdiği maden sahalarının rehabilite edilerek yeniden ekosisteme kazandırılmasının yasal bir zorunluluk olduğunu anımsatan Akçay, Yeniköy Kemerköy Termik Santralleri tarafından üretimin sonlandırıldığı 920 dönüm maden sahasına, rehabilitasyon kapsamında 415 binin üzerinde ağaç dikildiğini söyledi. Akbelen'de maden üretimi sonrası için rehabilitasyon projesi hazırlandığını bildiren Akçay, bu kapsamda on binlerce ağacın toprakla buluşacağı bilgisini verdi.
Yeniköy Kemerköy Termik Santrallerinin 2014 yılında özelleştirildiğini, firmanın 2014 yılından bu yana yeni maden sahası açmadığını, devlet tarafından açılan maden sahalarını işlettiğini vurgulayan Akçay, şöyle konuştu:
"Akbelen’de 780 dönümlük alana maden ruhsatı verilmiştir. Akbelen, orman niteliği bulunmayan endüstriyel plantasyon alanıdır. Akbelen'deki bu alan Orman Genel Müdürlüğü tarafından yüzde 93'ü endüstriyel odun üretimi fonksiyonlu, yüzde 7'si odun dışı ürün olarak planlanmış ve kesime tabi ekonomik fonksiyonlu plantasyon yani ağaçlandırma alanı olarak tanımlanmıştır."
Genel görüşme önergesinin gerekçesinde Yeniköy Kemerköy Termik Santrallerini işleten firmanın orman kesim izninin 2021'de dolmasına rağmen Akbelen'de ağaç kesimi yapıldığının iddia edildiğini belirten Akçay, "Firmanın maden arama ruhsatı 2041 yılına, orman izni ise 2033 yılına kadar devam etmektedir. Akbelen'deki protestoyu organize eden grubun avukatları bile bu bilgilere sahip olduklarını itiraf etmektedir." ifadelerini kullandı.
Önergenin gerekçesinde ağaç kesimini protesto eden vatandaşlara orantısız güç kullanıldığının ve bunun infiale neden olduğunun iddia edildiğini kaydeden Akçay, "Sadece saha çalışmalarını engellemeye çalışan ve önleyici tedbirleri engellemek için kolluk kuvvetlerine saldıran bir grup provokatör gözaltına alınmıştır. Sandıktan umudunu yitiren ve kendi iç kavgalarını örtbas etmek isteyenler sokakları karıştırarak, toplumsal konuları kaşıyarak kaos oluşturmaya, Akbelen'den bir Gezi Parkı kalkışması çıkarmaya çalıştıklarını görüyoruz. Bunların asıl amacının ağaç olmadığı açık ve nettir." ifadelerini kullandı.
MHP'nin çevre politikasının esasının herkesin temiz ve sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının sağlanmasına dayandığını vurgulayan Akçay, bu doğrultuda çevre sorunlarını kalkınma ve çevre ikilemi yerine, akılcı bir koruma ve akılcı kullanma olarak öngördüklerini söyledi.
Türkiye'de yapılan "sözde çevreci eylemlerin" genellikle stratejik madenleri, nükleer enerji santrallerini, jeotermal ve termik enerji santrallerini hedef aldığını vurgulayan Akçay, "Enerji, milli güvenlik ile yakından ilgilidir. Bu nedenle ülkemizin yeraltı kaynakları ekonomiye kazandırılmalıdır. Ancak bu madenler çıkarılırken çevreye zarar verilmemeli, verilen zarar giderilmeli, doğayı koruyacak önlemler alınmalı, maden sahaları ve çalışmalar denetlenmelidir. ÇED raporları denetlenmeli, ekolojik tahribatlar engellenmeli ve maden çıkarıldıktan sonra maden sahasının rehabilitasyonu dikkatle takip edilmelidir. Madenin çıkartılması en uygun yönteme göre planlanmalı ve her aşamada çevre hassasiyeti dikkate alınmalıdır. " şeklinde konuştu.
Akçay, konuşmasının sonunda genel görüşme önergesinin gerekçesinde yer alan iddiaların yerinde ve doğru olmadığının anlaşıldığını bu yüzden genel görüşme açılmasına gerek bulunmadığını değerlendirdiklerini söyledi.
Saadet Partisi Grup Başkanvekili Bülent Kaya, TBMM Genel Kurulunda, CHP listelerinden seçilen milletvekillerinin verdiği "Muğla'nın Milas ilçesi İkizköy Mevkiindeki Akbelen Ormanında yaşanan olaylar hakkında genel görüşme yapılması" önerisi üzerinde partisi adına yaptığı konuşmada, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş'tan, Genel Kurul Salonu'ndaki oturma düzeninin, Saadet Partisi Grubu'nun da yer alacağı şekilde oluşturulmasını talep ettiklerini söyledi.
Bu sorunun çözüme kavuşturulmadığını belirten Kaya, "Bugün Danışma Kurulu toplantısında yine bu konuyu gündeme getirdik. Bir kısım siyasi partilerimizin temsilcileri 'Biz düzenimizi bozamayız.' dediler. Bu zaten düzensiz bir düzen. Bu düzeni bozmak zorundayız. Hak, adalet bu düzene itiraz etmemizi gerektiriyor. 'Biz buranın sahibiyiz.' algılarından vazgeçeceksiniz çünkü bu Meclis'te kendi hukukunu savunamayan milletvekilleri, asla ve asla bu milletin hukukunu savunamaz." diye konuştu
Türkiye'de Cumhuriyetin ilanından AK Parti'nin iktidara geldiği 2003 yılına kadar 1168 maden ruhsatı verildiğini kaydeden Kaya, 2003-2019 yılları arasında ise yaklaşık 150 bin maden ruhsatı verildiğini ifade etti.
İktidarın 2004'ten itibaren maden faaliyetlerini yabancı şirketlere verdiğini, ülke kaynaklarını sadece bir avuç insanı zenginleştirmek için kullandığını iddia eden Kaya, "İktidar, bilinçli bir şekilde bu firmalarla insanları karşı karşıya getirmeye çalışmakta ve her zamanki gibi sütten çıkmış ak kaşık gibi bu olaydan sıyrılmaya çalışmaktadır. Muğla'mız başta olmak üzere ülkemizin en önemli sorunlarından birisi termik santraller, maden ocakları ve maden sahalarında yürütülen faaliyetlerin mevzuata aykırı şekilde yapılmasıdır" sözlerini sarf etti.
Madencilikle uğraşan şirketlerin faaliyette bulunduğu alanların, tekrar doğaya kazandırılmak üzere ağaçlandırılmadığını ileri süren Kaya, kanun boşluklarından yararlanılarak ormanlar ve yaşam alanlarının kaderine terk edildiğini savundu.
İYİ Parti Muğla Milletvekili Metin Ergun, Akbelen sahasındaki çalışmaların 4 yıldır devam eden bir süreç olduğunu dile getirerek, "Bölgede daha önce yine çam ağaçları kesilmiş, zeytin yasası yönetmelik değişikliğiyle delinmiş ve zeytin ağaçları kesilmişti." dedi.
İYİ Parti'nin yer üstü kaynakları da yeraltındaki kaynakları da ülkenin zenginliği olarak gören ve bunları korumak gerektiğine inanan bir bakış açısına sahip olduğunu vurgulayan Ergun, "Bizim arayışımız ve itirazımız; kaynaklarımızın birbirine zarar vermeden değerlendirilmesi ve gelecek nesillere korunarak aktarılmasıdır." diye konuştu.
Akbelen'de ekolojik dengenin bozulması göz ardı edilerek binlerce ağacın kesildiğini öne süren Ergun, "Vahşi maden çıkarma yöntemlerinden ve fosil kaynaklara dayalı enerji üretiminden vazgeçilerek çevreye zarar vermeyen daha modern yöntemlerle ham madde elde etmek mümkün iken bugün Akbelen'de yaşananlar tercihlerden kaynaklanan kronik bir sorunun devamıdır. Bu sorun, korunması gereken alanlar başta olmak üzere doğayı ve doğal kaynaklarımızı feda etmek uğruna belirli kesimlerin menfaat elde etmesi noktasında tükenmeyen ısrarın yansımasıdır." değerlendirmesinde bulundu.
Akbelen Ormanı'ndaki ağaçların kesilmesine neden olan Yeniköy Termik Santrali'nin 1986'da, Kemerköy Termik Santrali'nin ise 1994'te devreye alındığını anlatan Ergun, bir araştırmaya göre 1992-2017 yılları arasında Yatağan, Kemerköy ve Yeniköy termik santrallerinin yaklaşık 360 milyon ton karbondioksiti atmosfere saldığının hesaplandığını söyledi.
Ergun, bu santrallerin 2043 yılına kadar çalıştırıldığı takdirde yaklaşık 300 milyon ton karbondioksiti atmosfere salacaklarının tahmin edildiğini belirtti.
CHP Ankara Milletvekili Semra Dinçer, Muğla'nın Milas İlçesi'nde Akbelen Ormanı'ndaki maden faaliyetleriyle ilgili genel görüşme için olağanüstü toplanan TBMM Genel Kurulu'nda partisi adına konuşan CHP Ankara Milletvekili Semra Dinçer, kürsüde cep telefonundan hızar sesi dinletti. TBMM Başkanvekili Celal Adan, Dinçer'i sadece konuşma yapması konusunda uyardı.
Hızarın gürültüsüne kapatılan kulakların iyi açılmasını isteyen Dinçer, "Halkın sesine, ağacın çığlığına, Akbelen'e kulak verin. O ağaçların ve o köylünün vebali hepinizin boynunda." sözlerini sarf etti.
Dinçer, milliyetçiliğin hamasetle olmadığını, vatanına, toprağına, ormanına, ağacına, kurduna, kuşuna, suyuna sahip çıkmakla olduğunu ifade ederek, "Vatanın en değerli varlığı olan ormanlarımızın katledilmesine izin vermek vatana ihanet değil de nedir? 'Milliyetçiyiz.' diyorsunuz, bu sesi duyacaksınız ve vatanınıza sahip çıkacaksınız." diye konuştu.
Akbelen Ormanı'ndaki ağaçların kesilmesinin engellenmesine yönelik başvuruların yargı tarafından reddedildiğini söyleyen Dinçer, "Ağaçlar kesildi. 'Dur' demezsek devasa bir maden çukuru açılacak. Halen şansımız var. Akbelen sadece Muğla'nın değil hepimizin sorunu. Maden sahaları rehabilite edilmiyor. Vicdanlarınıza seslenmek istiyorum, önce yıkımı durduralım, sonra araştırma komisyonu kuralım." dedi.
CHP Muğla Milletvekili Süreyya Öneş Derici, termik santrallerin bacalarından çıkan partiküllerde radyoaktivite saptandığını ileri sürerek, Akbelen'den yayılacak partiküllerin her yere salınacağını savundu.
CHP'li Derici, iktidar ve muhalefet milletvekillerinin, Akbelen Ormanı konusunda gelecek nesillere birlikte hesap vermesini isteyerek, "Büyük Türkiye Cumhuriyeti'ni, muhalefeti ve iktidarıyla Akbelen Ormanı talanından vazgeçerek başlatalım. Politik çıkarlar için değil, gelecek nesiller için hep birlikte çalışalım." dedi.
Yeşil Sol Parti Adana Milletvekili Tulay Hatımoğulları Oruç, vatandaşın, Meclis'ten ağaç kesiminin ve orman yangınlarının durdurulmasını istediğini belirtti.
Cumhur İttifakı milletvekillerinden, yapılacak oylamada partilerinin resmi tutumunun dışında bir tutum ortaya koymalarını beklediklerini dile getiren Oruç, "Bizim bu linyit kömürüne çok mu ihtiyacımız var? Hayati bir önemde değil. İki buçuk sene devam edecek bu çalışma ile Türkiye'nin enerji ihtiyacının sadece yüzde 1,5'i karşılanıyor. Türkiye'nin şu an öyle bir çalışmaya ihtiyacı yok." görüşünü savundu.
Hukuksuzluklara karşı el ele vererek ortak mücadele yürütme dışında bir seçeneklerinin olmadığını ifade eden Oruç, "Aksi takdirde ormanımızı da koruyamayız, suyumuza, toprağımıza da yeterince sahip çıkamayız. Toplumsal mücadele alanlarını büyütelim, demokrasi mücadelesini daha fazla güçlendirelim." diye konuştu.v
AK Parti Eskişehir Milletvekili ve eski Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, TBMM Genel Kurulunda, CHP listelerinden seçilen milletvekillerinin verdiği "Muğla'nın Milas ilçesi İkizköy Mevkiindeki Akbelen Ormanı'nda yaşanan olaylar hakkında genel görüşme yapılması" önerisi üzerinde partisi adına yaptığı konuşmada, kesintisiz elektrik arzının sağlanabilmesi ve artan talebe karşılık verilebilmesi için mevcut santrallerin çalışır durumda olması, yeni arz kaynaklarının planlanması gerektiğini söyledi.
Türkiye'nin enerji faturasının yükselen küresel fiyatlardan dolayı 2 kat arttığına dikkati çeken Dönmez, "Enerji kaynaklı dış ticaret açığını düşürmenin önemli yolu kaynakta yerliliktir. Bu kapsamda, enerji alanında yürütülen rekabetçi, şeffaf, AR-GE yoğun ve katma değeri yüksek yatırımlar sayesinde yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kurulu gücümüz içindeki payı haziran sonu itibarıyla yüzde 66 seviyesine gelmiştir." diye konuştu.
Dönmez, sanayide sürdürülebilirliğin sağlanmasının kesintisiz ham madde tedarikiyle gerçekleştiğinin altını çizerek, "Ama burada söz alan hatipler adeta 'Çevreye zarar vermesin, ağaçlar kesilmesin, gerekirse madencilik faaliyetini durduralım.' diyorlar. Dünyada üç asırdır sanayi devrimi var. Bu arkadaşlar dünyaya geç gelmiş, Orta Çağ'da gelmeniz lazımdı. Hatta bazıları 'Hiç madencilik yapmayalım.' diyor. Onlar çok daha geç gelmiş, Taş Devri'nde gelmesi gerekiyordu." ifadesini kullandı.
Türkiye'nin 2022 yılına ilişkin enerji ve metal ithalat ve ihracat verileri incelendiğinde, toplam 8 kalemde 105 milyar dolar dış ticaret açığı verdiğinin görüldüğünü dile getiren Dönmez, "En çok dış ticaret açığı verilen ürünlerden ilk sırada 70,4 milyar dolarla enerji, ikinci sırada 12,5 milyar dolarla altın, üçüncü sırada 8,4 milyar dolarla kömür gelmektedir." dedi.
Dünya elektrik üretiminde kömürün üçte bir payı olduğunu belirten Dönmez, "'Kömür santrallerini kapatın' demek şurada yanan her 3 lambadan 1 tanesinin kapatılması anlamına gelir. Sanayideki her 3 tezgahtan bir tanesinin kapatılması anlamına gelir. Başka bir ifadeyle, günün 8 saatini karanlıkta yaşayacaksınız anlamına gelir." diye konuştu.
Fatih Dönmez, yerli kömürden üretilen elektrik enerjisi miktarının doğal gaz ile üretilmesi durumunda 10 milyar metreküp seviyesinde gaz kullanılması gerektiğini söyledi.
Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için çevre ve maden üretim dengesi korunarak, ne madenden ne de çevreden vazgeçmeden, çevreye saygılı madencilik yapılabildiğini söyleyen Dönmez, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının bu hassasiyetler gözetilerek yapılan çalışmalarla Türkiye'nin yüz ölçümünün yaklaşık yüzde 45'ini madenciliğe kısıtladığını ifade etti.
Fatih Dönmez, zeytin ağaçlarının kesildiği eleştirilerine de yanıt vererek, "Tam tersine, biz rehabilite ettikten sonra zeytin ağacı dikiyoruz. Yıllardır bu böyle devam ediyor. İnanmayanlar için de o bölgede yetişmiş zeytinlerden elde edilen zeytinyağını da sizlere getirdik. TKİ tarafından personele ve yöre halkına bedelsiz hediye ediliyor." diye konuştu.
İki yıl önce mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı aldığını ancak kararın kaldırıldığını belirten Dönmez, "Temyiz mahkemesinde de onanmış oldu. Böylece hukuki herhangi bir engel söz konusu değil." dedi.
Bölgede ruhsat büyüklüğünün 23 bin 307 hektar, kesimi yapılan yerin ise sadece 78 hektar olduğunun altını çizen Dönmez, Akbelen'in endüstriyel plantasyon statüsünde olduğunu, bu bölgedeki ağaçların endüstriyel ihtiyacı karşılamak için yetiştirilen ve 10 yıl 20 yıl gibi sürelerde kesilebilecek ağaçlar olduğunu ifade etti.
İlgili şirketin Ağaçlandırma İşbirliği Protokolü kapsamında ülke genelinde 3 milyon fidan dikimi yaptığını, 2025 yılı sonuna kadar bu rakamın 5 milyona çıkarılacağını dile getiren Dönmez, şirket tarafından 1992'den bugüne kadar maden sahalarında 415 binin üzerinde akasya, zeytin, kızılçam, fıstık çamı gibi ağaçlar dikildiğini kaydetti.
Fatih Dönmez, Akbelen'deki protestolara ilişkin, "Türkiye'de yeşili, yeşil hareketi tekeline almak isteyen marjinal bir grup ve onlara şartsız, koşulsuz her ortamda destek veren bir muhalefet var. Dün Sayın Cumhurbaşkanı'mız ifade etti marjinal gruplardan neyi kastettiğini, bir kez daha anlatayım; oraya protestoya gelenler, üzerinde ruhsatsız silah, sahte kimlikle yakalandılar. Bunlara 'marjinal' demeyeceğiz ya da sayın Bahçeli'nin tanımladığı gibi 'kriminal tipler' demeyeceğiz de ne diyeceğiz?" ifadesini kullandı.
Türkiye'de yeşilden, çevrecilikten bahsedilecekse AK Parti'nin 21 yılda yaptıklarının göz ardı edilemeyeceğini söyleyen Dönmez, şunları kaydetti:
"Yeşilden nasıl anladığınızı Gezi Parkı eylemlerinde gördük. Açık açık 'Mesele ağaç değil sen hala anlamadın mı?' diyerek vatandaşları isyana teşvik ettiniz. Kamu mallarının yağmalanmasına neden oldunuz. Sokakları terörize ettiniz. Derdinizin yeşil olmadığını gayet iyi biliyoruz. Eğer derdiniz yeşil olsaydı, eğer samimi olsaydınız CHP'li belediyelerin ağaç katliamlarına sessiz kalamazdınız. Siz yeşili kirli siyasetinize alet ediyorsunuz. Sizin asıl derdiniz şu; Yeşil üzerinden yeni bir Gezi çıkartabilir miyiz?
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çırağan Caddesi'ndeki asırlık çınarları keserken neredeydiniz? Kadir Topbaş zamanında şehrin ana arterlerine yapılan dikey bahçeleri belediye başkanınız 'sökün' emri verirken neden karşı çıkmadınız? Beylikdüzü Belediyesi, Türkiye'nin ilk balık müzesinin bulunduğu alandaki ağaçları sökerken neden üç maymunu oynadınız? İzmir Karaburun'da belediye vatandaşların gözlerinin önünde ağaçları keserken neden iş makinelerinin önüne göğsünüzü siper etmediniz? İzmir Narlıdere'de, Menemen'de, Bornova'da belediyeleriniz türlü bahanelerle ağaçları katlederken neden bunlara 'dur' demediniz? Bodrum Belediyesi 13 yılda yeşil Bodrum'u beton Bodrum'a çevirirken neredeydiniz? Marmaris'te tarım alanı açma bahanesiyle belediye 150 yıllık 100 zeytin ağacını keserken ya da Fethiye'de Nostalji Yolu'nda ağaç kıyımı yapılırken neden sesinizi çıkarmadınız?"
Yapılan oylamada genel görüşme önerisinin kabul edilmemesinin ardından CHP ve Saadet Partisi'nin, TBMM Genel Kurulunun çalışmalarına devam etmesine ilişkin önergeleri de kabul edilmedi.
TBMM Başkanvekili Celal Adan, birleşimi 1 Ekim Pazar günü saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.
(vş)
