21. YY. FİZİK/FEN EĞİTİMİ/ÖĞRETİMİ NASIL OLMALI
-YENİ BİR MODEL-
ÖZET
Ne yazık ki, ülkemizde fizik/fen eğitimi/öğretimi uzun yıllardır öğretmen ve sınav merkezli doğmatik, otoriter ve ezberci bir biçimde tahta tebeşir tekniği ile doğa gerçeklerinden kopuk, kuru lafa boğulmuş, mantığı ve düzeni anlaşılmayan donmuş bir bilgi alışverişi geleneği içine yerleşik kalmış olduğu için genellikle fen dersleri öğrencilere bir türlü sevdirilememiştir. Fizik bunların başında gelmektedir.
Ülkemizde yapıla gelen LGS ve ÖSS gibi ulusal sınav sonuçları ile PISA ve TMSS-R gibi uluslarrası sınav sonuçları eğitimin tam bir çöküş içinde olduğunu açıkça göstermektedir.
Bu çalışmada ortaya koyacağımız eğitim piramidi modeli, taban kenarlarını ağırlıklı olarak deneysel uygulamanın oluşturduğu ve teoriyle desteklenen bilgi birikiminin öğretmen aracılığıyla davranış olarak öğrencide en iyi şekilde ortaya çıkmasını amaçlayan bir eğitim/öğretim yaklaşımıdır. Modeli oluşturan teori, uygulama ve davranış kazandırma boyutları arasında bir Altın Oran bulunması gerektiğini öngörmekteyiz.
Modelin başarısı, uygulanma süreci içerisinde bir 21. yy. Fen Projesi gerektirmedir. Proje, eğitim sistemimizin yenibaştan Atatürkçü eğitim ilkeleri doğrultusunda yeni bir yapılanmayı ve bu yapılanmanın temel esaslarını ortaya koymaktadır.
Giriş
Fizik/fen eğitimi/öğretiminin amaçları özetle öğrenciye bilimsel düşünme yeteneğini kazandırmak, bazı temel kavramları vermek, bildiği temel kavramlarla günlük yaşantıda karşılaştığı olaylar arasında ilişki kurabilmesini sağlamak, teknolojik ilerlemelerden haberdar edebilmek, fen ve teknoloji alanına yöneltmek, karar oluşturma ve problem çözme yeteneği kazandırmak, sebep-sonuç ilişkisi kurabilme ve yaratıcı düşünce üretebilmesini sağlamak olarak ifade edilebilir. Fizik/fen eğitiminin amaçları ışığında bir model yaparsak; eğitimi teori, uygulama, öğretmen ve davranışları biçimleme boyutlarına sahip bir üçgen piramidin hacmi olarak tanımlayabiliriz. Eğitimin kalitesini artırmak için bu hacmi uygun oranlarda arttırmamız gerekir. Bunu yapabilmek için eğitim piramidinin boyutları arasında belirli bir oran olmalıdır. Bu oran piramidin hacmini optimum yapacak şekilde ayarlandığında bunun matematikte ve sanatta bilinen altın oran olacağı kolayca kestirilebilir. Piramidin taban kenarları teori, uygulama ve öğretmen faktörlerinden oluşmaktadır. Taban alanın optimum olabilmesi için hipotenüsünü öğretmen boyutunun oluşturduğu bir dik üçgen olması gerekmektedir. Piramidin yüksekliği ise davranış boyutunu temsil etmektedir. Bu boyutlar arsındaki göreceli oran ise;
|
Uygulama/Teori = Davranış / (Teori+Uygulama = 1.618 (Altın oran) olmalıdır. |
Burada davranış, öğrencinin aldığı kuramsal ve deneysel uygulamalı eğitimin ortaya koyduğu bir sonuç olarak göz önüne alınmıştır.
Eğitimde bu altın oran kuralı pratik olarak şöyle algılanabilir: Uygulama, teoriye göre daha önemlidir. Davranış ise bunların hepsinden önemlidir; çünkü eğitim, değişen durumların gerektirdiği bilgi ve becerileri kişisel çaba ile öğrenebilme ve bunları yaşamın özel durumlarına uygulayabilme sanatının kazanılmasıdır, yani teori ve uygulamanın senteziyle oluşan bir davranış değişikliğidir.
İlk önce, ortaöğretimde uygulanan eğitim piramidinin taban üçgeninin en fazla uzatılmaya çalışılan teori boyutundaki bozukluklara bakalım. Teori öğretilirken standart ders kitaplarındaki konular taranıyor. Kitaplar ise genellikle kötü baskılı, yeteri kadar öğretici resim-grafik ve şemalardan yoksun, renksiz, konu dizimleri ve işleniş biçimleri beklenen amaçları gerçekleştirmekten çok uzak, kavram yanılgılarıyla dolu, yalnız içindeki problemler çözülsün diye yazılmış hissi veriyor. Konuyla ilgili reçeteler veriliyor, arkasından birkaç tane test sıralanıyor. Konuların güncelliği tartışılmıyor, bilim adamları tanıtılmıyor, hiçbir isim verip özendirme yapılmıyor, hangi konuların hangi mesleklerle ilgisi olduğu anlatılmıyor, bilimsel devrimlerden ve kültürden söz edilmiyor.
