Burada çok önemsediğim bir düşüncemi paylaşmak istiyorum. Bilindiği üzere Osmanlının son Sadrazamlarından Talat Paşa’nın Berlin’de, Cemal Paşanın Tiflis’te katledildiklerinde Türkiye bir ölüm kalım savaşını henüz sonlandıramamıştı bu nedenle konuya o yıllarda gereken ilgiyi gösterememişti. Ancak sonraki yıllarda da ilgili ülkeler olan Almanya ve Gürcistan’dan konuya dair herhangi bir soru sorulmamıştır. Talat Paşa’nın da Cemal Paşa’nın da katilleri araştırılıp soruşturulmamıştır. Geçen yıllarda yolum Tiflis’e düşmüştü olaydan kimsenin haberi yok! Ne Talat Paşa’nın ölüm yıldönümünde (15 Mart 1921) Berlin’de ne de Cemal Paşa’nın ölüm yıldönümünde (21 Temmuz 1922) Tiflis’te herhangi bir anma yapılmıyor. Nereden bilsin sıradan bir alman Talat Paşa’yı, nereden bilsin sıradan bir gürcü Cemal Paşa’yı. Bizden bile kaç kişi anımsıyor?
Bazılarımız için ermeni sorunu tv’de dizi film izlemek gibi. Üstelik baş tarafını yakalayamadığınız bir film bu; izlemeye başladıktan sonra konuyu anlamaya oyuncuları tanımaya filan çabalıyorsunuz. Ama bir türlü filmin içine giremiyorsunuz. Alt yazılı üstelik dinleyecek misiniz? Okuyacak mısınız? Konuya dair o kadar az şey biliyor ve anlıyoruz ki. Örneğin, herhangi bir devletin parlamentosunda 1915 olaylarının soykırım olarak tanınması ne anlama geliyor? Bilen var mı? Bazı devlet adamları olay duyulunca, yani, falanca devlet parlamentosunda ermeni soykırımını tanımış haberi duyulur duyulmaz demeci patlatıyor: “hiçbir kıymeti harbiyesi yok!” Acaba öyle mi? Ben de Bu görüşe karşı yıllardır “madem öyle yani önemi yok neden bu kadar telaşlanıyorsunuz?” diye sormak gereksinimi duyuyorum.
Dünya’da parlamentosunda ermeni tehcirine “soykırım” diyen ilk ülke hangisidir biliyor musunuz? Uruguay! Şaşırmamak olası değil! Ben de içinde olmak üzere birçok kişi yallah deyince Uruguay’ın yerini bilemeyiz yahu! Adım gibi eminim: Uruguay’da toplam olarak 15 kişi bulamazsınız Osmanlı’yı yahut Türkiye’yi bilen! Ama 22 Nisan 1965 günü Uruguay parlamentosu böyle bir karar almış. O sırada Uruguay’da 20000 ermeni olduğu sanılıyor. Bunların çoğunluğu Maraşlı sonra Akşehirliler ve Zeytun’lular. Buralardan göçenlerin bir kısmı Uruguay’da bir kısmı Arjantin’e gitmişler.
Dikkat edilirse 1965 Tehcirin 50. Yılıdır. Kendilerine 3T diye bilinen hedefler koymuşlar. Bu hedeflere ulaşmak içinde uygun zamanları bekledikleri gerçek. Birinci T “Tanıma’yı” ikinci T “Tazminat İstemi’ni” Üçüncü T de “Toprak İstemi’ni” ifade etmektedir. 2. Dünya savaşı 20 yıl önce bitmiş ama tam o günlerde dünya yoğun bir propaganda ile canavar Nazilerin Yahudileri acımasızca yok etmeye çalıştıklarını konuşuyor. Gün geçmiyor ki, gazetelerde bir savaş suçlusu Nazi, İsrail ajanları tarafından yakalanmış ve cezalandırılmış haberi olmasın! Yahudilerin yakıldığı fırınlar fırınlanmadan önce en son teknoloji üretimi çabuk öldüren zehirler resimli roman gibi her gün –neredeyse- gazetelerde… Dahası, Batı Almanya ABD li Yahudi lobilerinin baskılarıyla Nazilerin Yahudi toplama kamplarını ziyarete açmış! Tam da o sıralar İsrail de ekonomisiyle, Ortadoğu’da giderek yükselen belirleyici rolüyle Dünyanın gündemine oturmaktadır.
O yılların yaygın gazetelerinin büyüklerinden bir-ikisinin ulaşabildiğim arşivlerinde 22 nisan 1965 gününü izleyen günlere dair içeriklerine şöyle bir göz attım Uruguay parlamentosunun 22 nisan 1965 günü aldığı kararla ilgili tek satır yok! Ancak 1965 Ermeniler için önemli bir yıldır; çünkü tehcir’in 50. Yılıdır ve tüm dünyaya bu yıl dönümünde tehciri soykırım diye anlatmaya hazırlıklı ve kararlıdırlar. Gazetemiz Yeni Adana’nın 26.Nisan.1965 tarihli sayısında birinci sayfanın hemen sağ alt köşesinde “Ermeniler Paris ve Beyrut’ta gösteri yaptılar” başlıklı haber var. Yani bulabildiğim tek haber bu kadar!
