Ülkemizin marka değerini yükseltmek için yabancı dillerdeki adının Türkçedeki gibi ‘’Türkiye’’ olarak tespiti yönünde geçtiğimiz hafta içinde Birleşmiş Milletlere resmi bildirimde bulunularak tescil gerçekleşmiştir.
Beklenti ülkemiz isminin Türk kültür ve değerlerinin daha iyi tanıtılması olup bu yönde ihraç ürünlerimizin pazarlanmasında ‘’Made in Turkey’’ yerine ‘’Made in Türkiye’’ kullanılmaya başlanmıştır.
Türkiye’nin diğer tüm dünya dillerinde de ‘’Türkiye’’ olarak benimsetilmesinde birçok nedenle ne kadar ilerleme sağlanacağı kestirilememektedir.
Daha çok İngilizce dilindeki hindi anlamına da gelen ‘’Turkey’’ sözcüğünden kaynaklanan hoşnutsuzluğun ne kadar giderilebileceği keza cayi sualdir.
Bu vesile ile üç yıl önce yayınlanmış olan ‘’Hindi Deyip Geçmeyin’’ başlıklı anı yazımı aşağıda aktarıyorum.
HİNDİ DEYİP GEÇMEMELİ
Bundan bir on yıl öncesiydi, Tiran’da Arnavut dostlarla çokuluslu diplomatik bir akşam yemeğindeydik.
Tabağımızdaki, ne olduğuna birbirimizin yüzüne bakıp karar veremediğimiz etin hindi olduğunu anlayınca çok sayıda Büyükelçinin yer aldığı masamızda hemen koyu bir hindi ‘’turkey’’ muhabbeti başlayıverdi.
Biz nasıl hindiye ‘’Turkey’’ denilmesine şaşırıyorsak, bizim hindimizin Hindistan’ı çağrıştırması da birçoğunu şaşırttı. Allahtan, Azeriler, Fransızlar ve bazı ülkeler de bizim gibi hindiye Hindistan çağrışımlı hindi dermiş, bunu duyunca hafifledik.
TARİHİ
Hindinin anavatanı Amerika kıtasıymış.
Osmanlı tacirler tarafından Avrupa’ya getirilmiş.
İngiltere’ye ilk ihracatımızda, Londra piyasaları hindimizi ithal edildiği coğrafyaya atfen ticareten ‘’turkey’’ olarak adlandırılmış.
Amerika’da koloniler kuran göçebe İngilizler, oralarda da hindiye ‘turkey’ demeye devam etmişler.
Hindi, anavatanı Amerika’dan bizim tacirler tarafından getirilmiş, ihraç edildiği İngiltere’de ‘turkey’ olarak kodlanmış, yine Amerika’daki İngilizler üzerinden Türkiye vurgusuyla pazarlanıp dünyaya yayılmış.
Balkanlar ve birçok Avrupalı da İngilizler gibi hindiye bize atfen ’’turke, turecko, turkei, toruk, turska, turkija, turcia ve benzeri’’ isimler takmış.
HİNDİ KÜRESELLEŞİRKEN
Hindinin diğer coğrafyalardaki serüvenine bakarsak;
Mısır ve bazı Orta Doğulular, Doğu Roma ve İstanbul istikametine işaretle ‘’rumi’’ ya da ‘’dikrum’’ demiş; Suriye ve Lübnan ise Habeşistan’ı ( şimdiki Etiyopya) çağrıştırarak ‘’habeş’’; Portekizler ve Portekizce konuşan Latin Amerikalılar Peru’yu kastederek ‘’peru’’ ; Orta ve Kuzey Avrupa ülkeleri de Hindistan limanlarına atfen ‘’kalkunna, kankun’’ gibi isimler vermiştir.
Tunus ve Fas, Libya’yı düşünüp ‘’libi/bibi’’; Arnavutlar uzak denizlerden gelen anlamında ‘’deniz horozu’’ demişler.
İtalya’da dişisine ‘’tacchina’’ erkeğine ‘’tacchino’’ denilirken, Kıbrıs’ta, Tibet ve Siyam’a atfen, Rum tarafında dişisine ‘’galina’’, erkeğine ‘’galo’’ , Türklerde ise ‘’alina’’ ve ‘’alo’’ denilmiş.
Afrika’da birçok ülke, kolonisi olduğu ülke diliyle adlandırmış.
Hindinin, genel olarak esrarlı egzotik uzaklardan, komşu diyarlar ve bazı hallerde pek de hoşnut olunmayan coğrafyalardan esinlenerek adlandırıldığı anlaşılmaktadır.
ANADOLU
Anadolu’da bazı yörelerde culuk ya da gulu gulu denilirken, Batı Karadeniz, Bartın, Zonguldak taraflarında ‘’gürel’’ denilmiş.
Sizin oralarda Hindi nasıl adlandırılıyor bilmiyoruz ama olası katkılarınızla, diplomatik sohbetlere de konu olan tarihi bir meseleyi sayenizde öğrenip, daha da zenginleştirebiliriz.
Velhasıl kelam, yakın geçmişte uluslararası tanıtım dilinde ülkemizin ismini değiştirme girişimlerine yol açan gücü hatırda tutularak, hindi deyip de geçmemek lazım.
