Putin’in Kasım ayında Endonezya’da düzenlenecek G20 liderler zirvesine iştiraki konusu uluslararası gündeme tartışmalı şekilde oturuverdi.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin yarattığı küresel siyasi kutuplaşma atmosferinde Putin’in G20 Zirvesine katılıp katılmayacağı tartışılırken, Rusya’nın Zirvede Putin ile temsil edileceği açıklaması tansiyonu yükseltti.
NATO ve G7 zirveleri için Brüksel’de bulunan Biden, daha önce Polonya’nın dillendirdiği şekilde Rusya’nın G20’den çıkarılması gerektiğini, ancak bunun kolay olmayacağını bildiğini, G20 toplantılarına Ukrayna’nın katılabileceğini ileri sürdü.
Aslında Biden bir noktada haklıydı, Rusya’nın G20’den çıkarılması hiç de kolay değildi. Bu G20’nin de sonu demekti.
Nitekim Çin, hiçbir ülkenin başka bir ülkeyi üyelikten çıkarma hakkının bulunmadığını hatırlatıverdi.
G20 üyeleri arasında ilke olarak Çin gibi düşünenlerin sayısının az olmadığı tahmin edilmektedir. Zorlama olması halinde guruptan kopmalar muhtemel olup bu durumda G20 genişletilmiş G7 formatına dönüşecektir.
Ukrayna’nın G20 toplantılarına yeni bir üye gibi iştiraki keza sıkıntılıdır. Dönem başkanı ülkenin özel davetli kotasından veya tüm ülkelerin rızası alınarak sadece bir dönem misafir sıfatıyla toplantıları izlemesi mümkündür.
ENDONEZYA
Dünyanın en büyük 20 ekonomisinin buluştuğu G20’nin dönem başkanı Endonezya’dır.
Yıl içinde yapılacak çok sayıda toplantıdan sonra Kasım ayında Bali’de yapılacak Liderler Zirvesinde Başkanlık Hindistan’a geçecektir.
Türkiye dönem başkanlığında 60’dan fazla toplantı düzenlenmiş 2015 Antalya Zirvesinde Başkanlık Çin’e devredilmişti.
Görünen o ki Endonezya, başkanlığının ilk günlerinde hiç beklemediği ciddi bir sorunla karşı karşıya.
Rusya’nın ihracının tartışıldığı bir havada Putin’in Zirveye katılıp katılmama durumu Zirve liderler profilini de etkileyecektir.
Putin’i Zirveden soğutmak isteyenler, Bali’ye gelirse savaş suçlusu olarak tutuklanıp yargılanabilir derken, Biden’ın "Putin iktidarda kalamaz" çıkışı ve ardından Blinken’in "ABD'nin Rusya'da rejim değişikliği planı yoktur" açıklamaları Putin’in inadını arttırmaktadır.
G20 ve G7
G20, en gelişmiş (ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya, İtalya, Kanada) yedi ülkeden oluşan G7 gurubunun önerisi üzerine 1999’da kurulmuştu.
G7'yi oluşturan ülkeler, aralarına Arjantin, Avustralya, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Güney Kore ve Türkiye’yi alarak G20’yi kurumsallaştırmış olup üyeleri 19 ülke ve Avrupa Birliğidir.
G7, Sovyetlerin çöküşüyle yumuşayan uluslararası siyasi havada bir yandan G20’yi oluştururken bir yandan da Rusya’yı gruba davet ederek G8’e dönüşmüştü.
Ancak Rusya, Kırım’ı işgali edince 2014 yılında G8’den çıkarılır, oluşum tekrar G7 formatına döner.
Görüldüğü üzere küresel ekonomi ve finans yapılanmasının itici gücü G7’ler, yeni oluşumların da egemenidir.
RUSYASIZ G20
G20 bağlamındaki Rusya geriliminin sürmesi birçok olasılığı gündeme getirebilir.
G8, Kırım’ı işgali üzerine Rusya’yı gruptan hariç tutarak G7’ye dönüşmüştü. Rusya’nın bu defa Ukrayna nedeniyle dışlanması muhtemelen G20’nin sonunu getirebilecektir.
Bu bir anlamda Rusya’ya yeniden çok kutuplu dünya düzenine geçiyoruz, kendi G20’lerini kur demektir.
Çin’in yanı sıra Hindistan, Suudi Arabistan, Brezilya, Güney Afrika, Meksika, Endonezya’nın da Rusya’sız bir G20 yaklaşımına sıcak bakmayabileceği tahmin edilmekte.
TÜRKİYE
Ukrayna krizinde ihtiyatlı bir tarafsızlık çizgisi izlemeye çalışan Türkiye, NATO Zirvesi kararlarına taktiksel de olsa zayıf bir itirazda bulunmamıştı. Bu yanlışlığın, tarafsızlık diplomasimizin devamı halinde Rusya’sız G20 yaklaşımında tekrar edilmemesi beklenir.
PUTİN VE ZİRVE
Rusya’nın G20’den dışlanması tartışmalarından bağımsız olarak Putin Bali Zirvesi meselesinde gerilimin devamı halinde Zirvenin düşük profille gerçekleşeceğini söylemek mümkündür.
Putin gelirse G7 Liderlerinin Zirveyi boykot etmesi gündeme gelebilir.
Arzusu hilafına Zirveden dışı bırakılması durumunda ise muhtemelen Çin ve Hindistan zirveyi boykot edebilir.
Hindistan’ın dönem başkanlığını devralacağı Zirveye katılmaması başka sıkıntılar yaratabilir.
Putin’in kendi arzusuyla Zirve işini Lavrov’a bırakması en sorunsuz çözüm olacaktır.
Bununla birlikte, her hal ve karda başka bir kriz de kaçınılmaz olarak Zirve sonuç belgesinde Ukrayna paragrafı kaleme alınırken yaşanacaktır.
Dönem başkanı Endonezya’nın, Rusya düğümünün en hasarsız şekilde çözülmesi yönünde, liderlerin siyasi retoriğinin G20 Genel Kuruluna ne ölçüde yansıyacağının tespiti için diplomatik girişim ve istişareleri zamanlıca başlatması isabetli olacaktır.
