Yeni yılın ilk günlerinden itibaren Orta Asya coğrafyasından tuhaf haberler gelmeye başladı.
Yıllardır sakin bilinen Kazakistan birden bire toplumsal kaosa düştü.
İç meseleleri fırsat bilen dış aktörler hemen bir şeyler denemeye başlayıverdi.
İlk günlerde Çin, Rusya, uzaktan kumanda Amerika, İsrail ve hatta Türkiye’nin de bu bulmacanın parçası olduğu iddia edildi.
Bağımsızlığından 30 yıl sonra Kazakistan’dan ilk defa kitle gösterileri sesi duyuluyordu. Doğal gaza yapılan zammı protestoyla başlayan memnuniyetsizliğin süratle büyüyüp sokak hareketlerine dönüşmesi uluslararası gündeme oturuverdi.
Kalkışmanın sadece zamlardan ibaret değil derinlerden gelen ve pandemi sırasında artan kötü yönetime, birikmiş yolsuzluklara, aile içi cinayetlere varan paylaşım ve yönetim sorunlarına tepki olduğu kısa zamanda anlaşıldı.
Yakıp yıkmayla, talanla, yüzlerce ölüm, binlerce yaralı ve gözaltıya mal olan taşkınlıkların ardından göstericiler Kazak Ordusu ile karşı karşıyaydı.
Zamlar geriye alındı, Hükümet istifa etti ancak ateş sönmedi. Eylemciler ülkenin sembol ismi Nazarbayev’in heykellerini devirmeye, bir bir izlerini silmeye başladı.
Göstericilere askeri depolardan silah dağıtıldığı, dış unsurların, eğitimli militanların olaylara müdahil olduğu duyuldu.
Asker halka ateş açmaktan imtina ediyordu.
Ordunun halk cephesine destek verme ihtimali karşısında Cumhurbaşkanı Tokayev, Kazakistan’ın bağımsızlığının sorgulanmasına da yol açacak şekilde, üyesi oldukları Ortak Güvenlik Antlaşması Teşkilatı'ndan asker istedi.
Dış güçlerin oyununa geldiklerini iddia eden rejim, taşkınlıkları önlemek için yine dış güçleri davet ediyordu.
Bu arada Putin, Sorosu kastederek, arka bahçelerinde renkli devrimlere izin vermeyeceklerini söyledi.
DIŞ GÜÇLER
Batı ve ABD ilk planda telaffuz edilmese de çok geçmeden bu tabloya yerleştirildi.
Kazak bulmacası için Çin işi diyenler kadar ABD projesidir diyenler de oldu.
Rusya, SSCB hayali içinde eski topraklarını kaybetmek istemezken, Çin yeni ipek yolu güzergâhına hâkim olmak, Çin ile soğuk savaş sürecine hazırlanan ABD ise bölgede kapanan askeri üslerini canlandırma peşinde şeklinde akıl yürütüldü.
Zihinleri bulandıran bir husus Cumhurbaşkanı Tokayev’in kendi hatalarına hiç değinmeden olayların iktidarı ele geçirmeye çalışan tek merkezden yönetilen dış güçlerin marifeti olduğunu öne sürmesi idi.
Çok geçmeden de özel eğitimli profesyonel timlerin ülkeye sızarak olayları provoke ettiği ve bu minvalde ABD, İsrail ve Türkiye vatandaşlarının varlığından bahsedildi. Sayı verilerek sabotaj çetelerinin 22 Amerikalı, 16 Türk ve 6 İsrailli tarafından eğitildiği dile getirildi.
BOP
Kazakistan bulmacası, ABD Eski Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice dönemine uzanan, demokrasi iddiasıyla dokunduğu coğrafyalara kan ve gözyaşı getiren Büyük Ortadoğu Projesi ile onu tamamlayan Genişletilmiş Karadeniz Projesinin de sonu sayılabilir. Rusya ve Çin’in ortak arka bahçelerini küreselcilere teslim etmemeye niyetli olduğu görülüyor.
Kazakistan’da iktidarın zayıf düştüğü bir aşamada ABD, Türkiye ve İsrail ile ortalıkta görünmemeyi tercih eden İngiliz unsurlarının ateşe körükle gittiği ancak kalkışmanın ‘’Avrasya’’ güçleri tarafından maharetle bastırıldığı da konuşuldu.
Nitekim uluslararası basında, İngiliz İstihbaratının başına getirilen eski Ankara büyükelçileri Richard Moore’dan manidar şekilde ‘’Türkçe konuşan James Bond’’ olarak bahsedilmiştir.
Öte yandan Başkan Trump’ın can simidi saydığı, şimdi Biden’ın da sıkı sıkı sarıldığı yeni soğuk savaş projesinin bu istikametten başlatılamayacağı da anlaşılmış oldu.
Rus askerinin Kazakistan’a adeta bir kurtarıcı gibi davet edilmesi hiç kuşkusuz Rusyanın bölge dengelerindeki hâkimiyetini artırmıştır.
ABD, BOP başarısızlığından sonra genişletilmiş Karadeniz’in ötesinde at oynatamayacağını, Çin’le hesaplaşmasını Asya Pasifik üzerinden yapmasının işaretini almış olabilir. Bu bağlamda elindeki yegâne mekanizmalar Çin’e yönelik oluşturduğu Beşgöz İstihbarat ve AUKUS teşkilatlanmalarıdır.
YUMUŞAK KARIN
Yanlış politikalar, yolsuzluk, talan ve aile yönetimli rüşvet usulsüzlükleri, bu dev ülkeyi takatten düşürüp dış güçlerin iştahını kabartan bir yumuşak karın oluşturmuş durumda.
Birden fazla dış aktörün bu fırsatı farklı saiklerle kullanarak yeni kışkırtmalar dâhil bir dizi oyunlara girmesi muhtemeldir.
Demokrasi dışı beceriksiz iktidarların zafiyete düşürdüğü Kazakistan artık dış güçlerin habislikler denediği kurtlar sofrasına dönüşmüş durumdadır.
