Krakow’un kurucusu Kral Krak’mış.
Fi tarihinde Vistül nehrinin yamaçlarını yurt edinen derebeyi Krak, ejderha mağaralarının üzerindeki kaleden Krallığını ilan etmiş.
Günümüzde, Wawel kalesinin altında, nehir kıyısındaki kayalık mağarada arada bir ağzından ateş fışkıran ejderha maketi, çocukları, ziyaretçileri neşeli bir heyecana boğmakta.
***
Bu hafta meydanlar çok hareketliydi.
Sanki covid uğramamış gibi. Sokakta, açık havada maske adeta yasaklı, kapalı alanlarda ise kişiye bağlı.
Meydan meydan festival. Aynı günlerde Türk kültürünün de canlılık kattığı halk dansları, etno müzik, film, el sanatları, teknoloji ve gastronomi festivalleri ile kürtaj karşıtları, LGBT yürüyüşleri, misyoner vaizleri ve her köşede müzisyenler, usta işi pandomim, dans, arya, rock, caz, keman.
Krakow yetmiş iki milletten ziyaretçisine gün boyu sesli, ışıklı, canlı bir yaşam sunuyor.
BAŞKENT
Krakow uzun yıllar başkentlik geçmişi olan bir şehir. Eski çağlarda, ortasından geçen Vistül nehri ahalilerinin, daha sonra da Polonya’nın ilk başkentidir.
Polonya’ya 600 yıl başkentlik yapar. Krallar şehridir.
13. yüzyılda Moğol Tatar akınlarından zarar görmüş. 16. yüzyılda Polonya Litvanya ile birleşince, Başkent ülke içlerine, Varşova’ya taşınmış.
Bir zamanların kültür-sanat, siyaset ve inanç merkezi olduğu her halinden belli olan Krakow Orta Avrupa’nın en cazibeli kentlerinden de birisi.
Tarihi zenginlikleri, kültürü, sanatı ve siyaseti ile yüzyıllarca göz doldurmuş. Her dönemde yakın ve uzak komşularının iştahına mazhar olmuş, sayısız işgal ve talanlarla hazinesi boşaltılmış, kıymetli eserleri kaçırılmış, sakinleri kılıçtan da geçirilmiş, toplama kamplarında da yok edilmiş.
NAZİLER
Hitler Almanya’sının işgali altındayken, Nazi Partisinin Alman halkını sınıflandıran Nürnberg kararlarında alt sınıf sayılan, Krakow’un dörtte birini oluşturan Yahudi nüfus, Plaszow, Belzec ve Auschwitz’deki toplama kamplarında gaz odalarına gönderilir.
II. Dünya Savaşı sona erdiğinde, nüfusunun dörtte biri Yahudi olan Krakow’da sadece bin Yahudi hayatta kalabilmiştir.
TEREZİN AUSCHWITZ
Prag yakınlarındaki Terezin toplama Kampının insanlık dışı manzaralarını 30 yıldır unutamamış biri olarak, Krakow’daki utanç abidesi Auschwitz’in ismi bile yetiyor insana.
Auschwitz, Nazi Almanya’sının en acı, en büyük toplama, zorunlu çalışma, sistematik katliam ve imha kampıydı.
Nazi işgalindeki Avrupa ülkelerinden vagonlar dolusu taşınan iki milyona yakın Yahudi, roman, muhalif entelektüel ve eşcinsel Auschwitz’de imha edilmişti.
Kampın inşasında silah zoruyla çalıştırılan 350 Yahudi, işleri bittiğinde deneme meyanında ilk imha edilenler olmuştu.
1 milyon kişi kampa getirildiklerinde doğrudan gaz odalarına gönderilmiş, 1 milyona yakını da aşırı çalışma, kötü muamele ve tıbbı deneyleri takiben öldürülmüştür.
Yahudilere Kanada’ya göçmen olarak gönderilecekleri, en iyi giysi ve mücevherlerini takıp gelmeleri fısıldanmış. Gaz odalarından birisine bu nedenle Kanada denilmiş. Saç kesme, diş sökme, ceset toplama, yakma gibi işlemleri de yine Yahudilere yaptırılmış.
Auschwitz’de imhalar kurşun ve idamlarla başlamış. Zaman kazanmak için ölümcül Zyklon terkipli gaz odaları daha sonraları devreye sokulmuş.
Ölüm makinesi Dr. Josef Mengele insanlık dışı tıbbı deneylerini insanlar üzerinde burada yapmıştı.
SCHİNDLER
Schindler'in anıtlaşan fabrikası Yahudi mahallesinin hemen kıyısında.
Schindler, kendisi de Nazi Partisi üyesi olmasına rağmen 1.200 Yahudiye çalışma imkanı sağlayarak ölüm kampı Auschwitz gaz odalarına gönderilmelerini önlemişti.
Steven Spielberg'in ''Schindler's List'' filmi Krakow'daki bu fabrikada, gerçek mekanlarda çekilmiş.
YAHUDİ MAHALLESİ
Tarihi meydana bitişik Yahudi Mahallesi 14. yüzyılda Kral Kazimierz tarafından, Yahudi toplumu güven içinde rahat yaşasın diye kurulmuş ve Kralın adı verilmiş.
Kazimiers çok geçmeden yaratıcı üretkenliğiyle dünya Yahudi kültürünün en önemli merkezi haline gelir. Nazilere kadar da yüzyıllarca huzur, barış içinde yaşar.
Nazi işgalinde gestaponun katliam ve kırım operasyonlarının ilk adresi olur.
İnsanlık dramı izleri müze, anıt, mezarlık ve plaketlerle korunan bölge şimdilerde sokakta hayat var türü barlar, kafeler, bistrolar, iç ve dış galeriler, vintage antika mağazaları ile sürprizlerle dolu eğlenceli ve enerjik yeme içme buluşma alanıdır.
PAPA JOHN PAUL
Avrupa’nın en eski üniversitelerinden birisi Krakow’da. Jagiellonan Üniversitesi, eğitime önem veren Kral Kazimiers tarafından kurulmuş.
Krakow aynı zamanda Papa John Paul’ün memleketi. John Paul Krakow Başpiskoposu iken Papa ilan edilmiş. Bulunduğu mekanlar, görev yaptığı kiliseler plaket ve heykelleriyle donatılmış.
Krakow geçtiğimiz yıllarda "Değeri En Bilinmeyen Şehir" seçilerek kendisini yeniden dünyaya hatırlatmış.
