‘’Vatan nedir?’’ diye bir soru sorduğumuzda, üzerinde çok konuşulup, yazılan bir kavram olduğunu görürüz. ‘’Vatan’’ sözcüğünün her kişide farklı bir anlamı olsa da; ‘’Vatan; uğruna ölünülen topraktır ‘’ diyenimiz çok olacaktır. Şairin; ‘’Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır; toprak, eğer uğrunda ölen varsa vatandır.’’ dizesi aslında herşeyi özetlemeye de yetmektedir...
‘’Vatan’’ özellikle de siyasilerin üzerinde en çok söz söyledikleri kavramların başında gelir. Hal böyle olunca siyasi literatüre; ‘’vatan-millet-sakarya’’ diye bir söz öbeği girmiştir ki... Siyasiler en çok da bu söz üzerinden birbirilerini eleştirirler. Hatta bir adım daha ileri giderek birbirilerini ‘’vatan haini’’ olmakla suçlamaktan bile çekinmezler...
‘’Vatan’’ sözcüğü üzerine başka neler söylenebileceğini araştırmaya devam edecek olursak; eğitim tarihimizin kısa bir dönemine damga vursa da Türk Milli Eğitimine ve Dünya Eğitim Tarihi üzerinde derin izler bırakan Köy Enstitülüler acaba ‘’vatan/toprak’’ kavramı konusunda neler söylemişlerdir? İsterseniz bir de ona bakalım...
Evveli Köy Öğretmen Okullarına ve Eğitmen kurslarına dayanan ve 17 Nisan 1940 tarihinde Köy Enstitüleri adını alan; ülkemiz ve dünya eğitim tarihine damgasını vuran bu eğitim modelinin en önemli unsurlarından biri olan gecesini gündüzünü, tüm mesaisini Köy Enstitüleri davasına adayan çok başarılı enstitü müdürlerinden Rauf İnan ‘’Toprak; uğruna ölünerek vatanlaşsa da her bir karışını işleyerek, üreterek toprağın vatanlaştırılmasına devam edilmelidir’’ demektedir.
Anadolu bozkırına can veren, kendilerine tahsis edilen her bir karış ‘’toprağı işleyerek vatanlaştırmaya’’ artı bir değer yüklemeye devam eden Köy Enstitülü bir avuç insan, Köy Enstitülerinin ‘’İki kapılı, bir yapılı binalar’’ olmadığını... arı çalışkanlığı, örümcek titizliği ile yüzyıllardır yoksulluğu bir ‘’kader’’ bilen toplumdan, yoksulluğun bir kader olmadığını yaşayarak gören bir topluma doğru yönelmesini başlatabilmiştir. Ne yazık ki! Ömürleri kısa olmuştur. Biz aydınlar ‘’bir akıl tutulması’’ olarak değerlendirsek de siyasete kurban edilen bu eğitim yuvaları aradan geçen seksen bir yıla rağmen halen belleklerimizde canlılığını korumaktadır. Her geçen gün üzerine sözler söylenmekte, kitaplar, makaleler yazılmakta, akademik araştırmalar yapılmakta ve ‘’günümüze nasıl uyarlanabiliriz?’’ türünden bilimsel çalışmalar yürütülmektedir...
Köy Enstitülerini diğer eğitim kurumlarımızdan ayıran en belirgin özelliklerden biri de uğruna ölünen vatan toprağının her bir karışını işleyerek, üreterek toprağın vatanlaştırılması eylemini yaşama geçirerek ‘’vatan’’ kavramını daha da anlamlı hale getirmeleridir...
Salih KOÇ
28 Mayıs 2021/ Büyükçekmece-İst.
kocsalih57@hotmail.com
