Radar [Radio Detecting And Ranging (radyo ile tespit etme ve menzil tayini)], günümüzün en önemli erken uyarı sistemi olarak, günlük hayatımızın birçok yerinde kullanımımıza sunulmuş durumda. Halen kullandığımız navigasyon cihazlarında, aracımızın park sensöründe, otomatik fren sistemlerinde, toprak altı arama sistemlerinde, trafikte hız ölçüm sistemlerinde basit olarak radar sistemlerini kullanırız. Ancak, radarın çok daha önemli görevleri vardır. Hava ve deniz trafiğinin düzenlenmesi ve takibi ile özellikle tehdit unsurlarının tespiti ve takibinde önemli görevler üstlenir. Bir radar sistemi, muharebede, sizi hedeflemiş bir havan veya topçu mermisinin, atıldığı mevzii koordinatlarına kadar bilgilerini verebilir. Böylelikle, anında tepki verip, sizin silah sisteminizde, o merminin atıldığı mevziiye bir mermi göndererek, tehdidi ortadan kaldırabilir. Radar, günümüzde genellikle hava ve deniz trafiğinin düzenlenmesi ile askeri maksatlı olarak yoğun kullanılmaktadır.
Bu kadar sık kullanım alanı olduğu halde, bu tabiri genelde, trafikte hız tespiti denetimlerinde kullanıldığı şekliyle hatırladık. Çünkü diğer kullanım alanlarında ya radar tabiri kullanılmıyordu ya da kullanım alanının bizimle doğrudan pek de alakası yoktu. Ancak, son zamanlarda Suriye´de yaşanan gelişmelerde, özellikle Rusya´nın bölgeye müdahalesinin ardından, Rus uçaklarının Türk hava sahasını ihlallerinde ve bunun neticesinde de bir Rus uçağının düşürülmesinin ardından yaşanan gerginlikle, radarın askeri alanda kullanımı da ilgi alanımıza girdi.
En son yaşanan hava sahası ihlali gelişmesinde, taraflarca yapılan açıklamalar kesinlikle birbirini yalanlar nitelikte olmasına rağmen, bu maksatla kullanılan hava savunma radarı ile hava gözetim radarlarının menzili en az 450 Km. Yani, Türkiye´de konuşlu radarlarla, Suriye hava sahasının önemli bir bölümü, kontrol edilebiliyor.
Radar sistemlerinin kullanımı tek başına yapıldığında, ekranda görünen cismin verilere göre bir uçak olduğunu kesinlikle anlarsınız da, bu uçağın hangi ülkeye ait olduğunu nasıl bilirsiniz? Öyle ya, ekranda sadece bir ışık veya ışıklar görüyorsunuz. Ancak, her uçak üzerinde, onun dost olup olmadığını tanımlamaya yarayan, elektronik sistemler vardır. Bu sistemler radar tarafından algılanarak, yaklaşmakta olan uçağın dost veya düşman olduğunu belirler. Ayrıca, müttefik olmayan ve normalde düşman olarak algılanabilecek uçaklarla yapılan ortak harekâtlarda, bu sistemler, harekâta katılan uçakların tanımlamasını dost olarak algılayacak şekilde düzenlenir. Rusya, Türkiye´nin isteklerine bu yönde herhangi bir cevap vermemekte ısrar etmekte ve bu durumda, bölgedeki uçakları da düşman olarak algılanmaktadır. Ayrıca, ekranda ışık olarak görülen bir cismin, bir Rus uçağı olduğunu anlamak için istihbarat bilgileri de devreye girer. Böylelikle uçağın havalandığı alanın kime ait olduğu ve o alanda hangi tür uçakların da bulunduğu bilineceğinden, uçağın milliyeti kolaylıkla anlaşılır.
Geriye, sadece elektronik aldatma sistemlerin kullanılması halinde yaşanacak sorunlar kalır. Bölgede bu denli karıştırma ve elektronik aldatma yapabilecek güçler ise ABD, Rusya ve İsrail olduğuna göre ve NATO sistemlerinin de devrede olduğu düşünülürse, Türkiye´nin tespitlerinde haklı olduğu ortaya çıkar.
Rusya, davranışlarında, her zaman olduğu gibi sakınmadan hareket ettiğinden, Türk diplomasisinin sağlam ve geçerli dayanaklarla ve mümkün olduğunca gerginlikten kaçınarak hareket etmesi gerekliliğiyle, Rusya´nın bunu bilerek, Türkiye´yi, uluslararası arenada dirayetsiz duruma düşürmek için zorladığı önyargısıyla hareket etmek uygun olur.
Önümüzdeki süreçte ve Cenevre görüşmeleri devam ettikçe, Türkiye´nin, bölgesel istemlerinin boşa düşürülmesi ve krizlerle dikkatlerin farklı yönlere çekilerek, gerekirse Türkiye´nin, bu gelişmelerde haksız olduğu izlenimiyle, perdeleme yapılacağını da öngörmek gerekir.
Can UĞURATEŞ
